Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kielcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Cezary Klepacz

SSO Magdalena Bajor-Nadolska (spr.)

SSO Anna Pać-Piętak

Protokolant: protokolant sądowy Patrycja Bogdańska

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2019 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K. (1), D. K., M. K., A. K. (2)

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Pińczowie

z dnia 14 grudnia 2018 r. sygn. akt I C 229/18

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a) w punkcie I (pierwszym) zasądza kwotę 22 700 (dwadzieścia dwa tysiące siedemset) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 23 października 2017 roku do dnia zapłaty, zamiast kwoty 42 700 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 23 października 2017 roku do dnia zapłaty, a w pozostałej części powództwo oddala i znosi wzajemnie między stronami koszty procesu, zamiast zasądza od pozwanego dla powódki kwotę 4 258,72 złote;

b) w punkcie II (drugim) zasądza kwotę 22 700 (dwadzieścia dwa tysiące siedemset) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 23 października 2017 roku do dnia zapłaty, zamiast kwoty 42 700 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 23 października 2017 roku do dnia zapłaty, a w pozostałej części powództwo oddala i znosi wzajemnie między stronami koszty procesu, zamiast zasądza od pozwanego dla powódki kwotę 3 575,22 złotych;

c) w punkcie VI (szóstym) w całości i nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Pińczowie od Towarzystwa (...) S. A. w W. kwotę 921,12 (dziewięćset dwanaście 12/100) złotych, a od A. K. (1), D. K., M. K. i A. K. (2) kwoty po 375,72 (trzysta siedemdziesiąt pięć 72/100) złotych tytułem kosztów sądowych;

2. oddala apelację w pozostałej części;

3. zasądza od A. K. (1) i D. K. na rzecz Towarzystwa (...) S. A. w W. kwoty po 1 492,08 (jeden tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt dwa 8/100) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

4. zasądza od Towarzystwa (...) S. A. w W. na rzecz M. K. i A. K. (2) kwoty po 1 800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 312/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2018 roku Sąd Rejonowy w Pińczowie zasądził od Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz A. K. (1) i D. K. kwoty po 42 700 złotych, a na rzecz A. K. (2) i M. K. kwoty po 20 000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 października 2017 roku, a w pozostałej części powództwa oddalił. Ponadto Sąd Rejonowy orzekł o kosztach procesu i kosztach sądowych.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny, z którego wynika, że w dniu 29 października 2016 roku miał miejsce wypadek komunikacyjny, w wyniku którego poniosła śmierć B. K., matka i babka powodów. W chwili śmierci B. K. miała 83 lata, była sprawna, nie leczyła się przewlekle. Z córkami łączyła ją silna więź emocjonalna, były dla siebie wzajemnym oparciem, odwiedzały się , pomagały, wspólnie spędzały święta. A. K. (1) w chwili śmierci matki miała 49 lat, pracowała, zamieszkiwała osobno, miała dwoje dzieci. D. K. miał 51 lat, była panną, pracowała i mieszkała we własnym mieszkaniu. M. K. jest kawalerem bezdzietnym, w chwili śmierci babci miała 22 lata i był wówczas studentem , przebywał poza miejscem zamieszkania matki. A. K. (2) w chwili śmierci babci miała 26 lat, studiowała poza miejscem zamieszkania matki. M. K. i A. K. (2) jako wnuki, w dzieciństwie, były wychowywane przez matkę i babcie oraz ciocię z uwagi na to, że zmarł ich ojciec. Babcia odprowadzała ich do szkoły, pomagała przy lekcjach, chodziła z wnukami na spacery. Wnuki przeszły standardową żałobę po śmierci babci, a żałoba córek była wydłużona w czasie, ale też miała standardowy przebieg. Powodowie nie wymagali pomocy lekarskiej czy psychologicznej.

Sąd Rejonowy uznał za zasadne zadośćuczynienia w kwotach po 60 000 złotych dla A. K. (1) i D. K., które, po potrąceniu kwot wypłaconych przez pozwanego zasądził w wysokości po 42 700 złotych. Natomiast na rzecz wnuków zasądził zadośćuczynienia w wysokości po 20 000 złotych. W pozostałej części oddalił powództwa.

Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 446§4 k.p.c. i wskazał okoliczności, które zadecydowały za uznaniem zasądzonych kwot za odpowiednie zadośćuczynienia za krzywdę z powodu śmierci, w wyniku deliktu, najbliższego członka rodziny.

Apelację od tego wyroku wywiódł pozwany. Zaskarżył wyrok w punktach I i II ponad kwoty 20 000 złotych oraz w punktach III i IV ponad kwoty 5000 złotych, a także w punkcie VI w zakresie kosztów sądowych.

Skarżący zarzucił: 1) naruszenie prawa materialnego – art. 446§4 k.c. przez nieodpowiednią ocenę kryteriów ustalenia wysokości zadośćuczynienia, skutkującą przyjęciem, że zasądzone powódkom A. K. (1) i D. K. kwoty po 42 700 złotych są sumami odpowiednimi za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią ich matki, gdy tymczasem zadośćuczynienie w stanie faktycznym niniejszej sprawy jest nadmiernie wygórowane, a adekwatnymi dla powódek kwotami byłyby kwoty po 20 000 złotych, zwłaszcza, że pozwany wypłacił już powódkom po 17 300 złotych; 2) naruszenie prawa materialnego – art. 446§4 k.c. przez nieodpowiednią ocenę kryteriów ustalenia wysokości zadośćuczynienia, skutkującą przyjęciem, że zasądzone powodom A. K. (2) i M. K. kwoty po 20 000 złotych są sumami odpowiednimi za doznana krzywdę w związku ze śmiercią ich babki, gdy tymczasem zadośćuczynienie w stanie faktycznym niniejszej sprawy jest nadmiernie wygórowane, a adekwatnymi dla powodów kwotami byłyby kwoty po 5000 złotych; 3) obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia w postaci art. 233§1 k.p.c. przez przyjęcie, że powodów ze zmarłą łączyła ponadstandardowa więź i w związku z tym wyprowadzenie z dowodów błędnych wniosków, skutkujących przeżynaniem kwot pieniężnych, wymienionych w wyroku, w sytuacji gdy rodzina K., choć pozostawała w rodzinnych relacjach, to z uwagi na wiek powodów, ich życie osobiste, własne obowiązki, wiek zmarłej, nie miała charakteru nadzwyczajnej więzi, 4) naruszenie art. 481 k.c. przez ustalenie, że odsetki powinny być naliczane od dnia 23 października 2017 roku za miast od dnia wyrokowania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie w odniesieniu do powódek A. K. (1) i D. K.. Apelacja jest niezasadna w odniesieniu do powodów M. K. i A. K. (2).

W pierwszej kolejności wskazać należy, że nie jest trafny zarzut dotyczący dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny dowodów. Na podstawie dowodów zaoferowanych przez strony Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia na okoliczność więzi łączących powodów ze zmarłą. Ocenę tę należy uznać za wszechstronną, a wyprowadzone wnioski za logiczne i pozostające w związku z treścią przeprowadzonych dowodów. Wynika z nich, że relacje między powodami a zmarłą B. K. były bliskie, serdeczne, rodzina funkcjonowała prawidłowo, powodowie spędzali razem z B. K. święta oraz spotykali się przy innych rodzinnych okolicznościach. Można mieć zastrzeżenia co do pewnych ustaleń, jak choćby co do ustalenia dotyczącego codziennego sporządzania przez B. K. obiadów dla córek. Mało wiarygodne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego jest codzienne przygotowywanie obiadów przez 83 letnia matkę dla dorosłych córek, nieobarczonych obowiązkami rodzinnymi związanymi z dziećmi. Okoliczność ta nie miała jednak znaczenia dla oceny więzi łączącej zmarłą z córkami.
W rezultacie należało zaakceptować dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę dowodów, jako zgodną z wymogami wynikającymi z art. 233§1 k.p.c. Dlatego też te ustalenia Sąd Okręgowy przyjął za własne.

Trafny jest natomiast zarzut dotyczący naruszenie prawa materialnego – art. 446§4 k.c. w odniesieniu do oszczeń powódek A. K. (1) i D. K..

Zgodnie z art. 446§4 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przepis ten chroni najbliższych członków rodziny zmarłego dając im prawo dochodzenia roszczeń o zadośćuczynienie rekompensujące ból i cierpienie po stracie najbliższego członka rodziny.
informacje o jednostceorzeczenia sądówW przypadku śmierci takiej osoby, poniesionej na skutek deliktu, przedmiotem rekompensaty jest krzywda w postaci straty osoby bliskiej a przez to przedwczesne zerwanie więzi rodzinnej i utrata możliwości życia w pełnej rodzinie oraz wspomniane już ból i cierpienie. Zadośćuczynienie jest formą naprawienia takiej krzywdy. Przepisy prawa nie określają kryteriów jakimi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Wynikają one natomiast orzecznictwa Sądu Najwyższego. Sąd Rejonowy przytoczył wiele poglądów judykatury wypowiadanych w omawianej materii, zatem ich powtarzanie jest zbędne. Przypomnieć należy, że w przypadku utraty osoby bliskiej, należy uwzględnić stopień nasilenia i czas trwania doznawanych cierpień, charakter więzi łączącej osobę zmarłą z osobą domagającą się zadośćuczynienia, zażyłość stosunków emocjonalnych, zachwianie stanu emocjonalnego po stracie osoby bliskiej. Zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, nie może być nadmierne ani symboliczne. Powinno przedstawiać realną wartość dla osoby pokrzywdzonej.

Z przeprowadzonych w sprawie dowodów wynika, że powódki A. K. (1) i D. K. pozostawały z matką w zażyłych stosunkach, bowiem często się odwiedzały, rozmawiały przez telefon i wzajemnie wspierały. Bliskość tych więzi wynikała także z faktu, że A. K. (1) dość wcześnie straciła męża i matka wspierała ją psychicznie oraz udzielając pomocy w spełnianiu obowiązków rodzicielskich. Natomiast D. K. nie założyła rodziny, a zatem jest zrozumiałe, że matka była dla niej ważną osobą. Przeprowadzony dowód z opinii biegłej psycholog wykazał, że proces żałoby u obu powódek miał głęboki przebieg i trwał dłużej niż standardowy rok, jednak ani A. K. (1) ani D. K. nie korzystały z pomocy psychiatry czy psychologa. Żałoba nie utrudniała im wypełniania ról społecznych. Powódki przeszły zatem typowy, choć wydłużony okres żałoby. Biorąc pod uwagę przytoczone okoliczności za wygórowane należy uznać przyznane przez Sąd Rejonowy zadośćuczynienie, które łącznie z już wypłaconym stanowi sumę 60 000 złotych. Kwota ta nie uwzględnia istotnej zdaniem Sądu Okręgowego okoliczności, jakim był wiek B. K.. W chwili gdy zmarła miała 83 lata, co ma znaczenie z uwagi na ograniczoność życia ludzkiego. Oczywiście utrata rodzica w tym wieku jest też bolesna, ale wiek ma wpływ na ocenę stopnia naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej, z uwagi na realnie możliwy do wspólnego przeżycia czas. Zasądzając zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej należy uwzględnić, o czym była już mowa, nie tylko ból i cierpienie wywołane stratą ale też utratę możliwości życia w pełnej rodzinie, a w tym aspekcie wiek osoby zmarłej ma istotne znaczenie. Z tych względów Sąd Okręgowy uznał za zasadne zadośćuczynienia dla obu powódek w kwotach po 40 000 złotych. Z uwagi na już wykonane świadczenie w wysokości 17 300 złotych, zasądzeniu dla każdej z powódek podlegała kwota 22 700 złotych. W ocenie Sądu Okręgowego kwota zadośćuczynienia w wysokości 40 000 złotych nie jest symboliczna ale też nie wygórowana i nie prowadzi do nadmiernego wzbogacenia powódek. Równocześnie stanowi ekonomicznie odczuwalną wartość i jest odpowiednią kompensatą krzywdy w ujęciu art. 446§4 k.c. Różnica pomiędzy przyznanym przez Sąd Rejonowy zadośćuczynieniem na rzecz A. K. (1) i D. K. a zadośćuczynieniem uznanym za odpowiednie przez Sąd Okręgowy jest na tyle duża, ze uzasadniała ingerencję w rozstrzygniecie Sądu Rejonowego.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punktach I i II i zasądził na rzecz A. K. (1) i na rzecz D. K. kwoty po 22 700 złotych z odsetkami ustawowymi od 23 października 2017 roku, a w pozostałej części powództwa każdej z powódek oddalił.

Zmiana rozstrzygnięcia w przedmiocie wysokości zadośćuczynienia wymusiła też zmianę postanowienia o kosztach procesu, które na podstawie art. 100 k.p.c. podlegały wzajemnemu zniesieniu.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy rozpoznawał cztery powództwa, a powodowie, choć reprezentowani przez jednego pełnomocnika, byli tylko formalnymi współuczestnikami procesu. Każdy z powodów udzielił odrębnego umocowania pełnomocnikowi. Dlatego też słusznie Sąd Rejonowy potraktował odrębnie poniesione przez nich koszty pełnomocnictwa oraz inne koszty związane w poszczególnymi powództwami łącznie w tej sprawie rozpoznawanymi. Podobnie potraktował koszty po stronie pozwanej, uznając, że należy je odnieść odrębnie do każdego z powództw. Jednakże po stronie pozwanej występował jeden pełnomocnik. Zgodnie z art. 105§1 k.p.c. współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. Przepis ten stanowi o współuczestnikach występujących po stronie przegrywającej spór. Jeżeli jednak stroną przegrywającą jest strona powodowa, gdzie występuje kilku powodów, koszty zastępstwa procesowego pozwanego reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika, wyrażają się jednym wynagrodzeniem, a nie jego wielokrotnością (por. postanowienie SN z 5.10.2010r., I PZ 24/10, Lex nr 1218198). Z uwagi na to, że żadna ze stron, w szczególności pozwany w swojej apelacji, nie kwestionował przyjętej przez Sąd Rejonowy zasady wyliczenia kosztów, Sąd Okręgowy obliczył je w ten sam sposób. W przedmiotowej sprawie powódki A. K. (1) i D. K. wygrały sprawę tylko w części. Dlatego też przy ustalaniu kosztów należało uwzględnić treść art. 100 k.p.c., który nakazuje koszty wzajemnie znieść lub stosunkowo rozdzielić. Powódka A. K. (1) wygrała proces w 36% (22700:62700). Pozwany wygrał zatem wobec jej powództwa w 64%. Jej koszty wyniosły 8804 złote, z czego 36% stanowi 3169,44 złote. Powódka D. K. wygrała proces w 35% ( 22700:64670). Pozwany wygrał wobec jej powództwa w 65%. Koszty powódki wyniosły 8901 złotych, z czego 35% stanowi kwotę 3115,35 złotych. Stosując zasadę rozliczenia kosztów przyjętą przez Sąd Rejonowy, koszty pozwanego w odniesieniu do powództwa A. K. (1) wyniosły 3466,88 złotych (64% z 5417zł) a w odniesieniu do powództwa D. K. – 3521,35 złotych (65% z 5417zł). Po wzajemnym potrąceniu należałoby zasądzić dla pozwanego od A. K. (1) 297,44 złotych ( (...),88- (...),44) a od D. K. 405,70 złotych ( (...),05-311,35). Wobec tego Sąd Okręgowy zastosował art. 100 k.p.c. i wzajemnie zniósł pomiędzy stronami koszty procesu wobec nieznacznego udziału wyliczonych kosztów procesu w ogólnych kosztach stron. Ponadto należało uwzględnić, że ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie o zadośćuczynienie zależy od uznania sądu.

W związku ze zmianą wysokości zasądzonych zadośćuczynień należało zmienić też orzeczenie o kosztach sądowych, które pozwany powinien ponieść w wysokości 921,12 złotych, a powodowie po 375,72 złote. Łącznie pozwany wygrał z nimi spór w 62%, a zatem powodowie tylko w 38%. Koszty sądowe pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa wyniosły 1424 złote, z czego 38% stanowi kwotę 921,12 złotych, a 62% kwotę 1502,88 złotych, z czego każdego z powodów obciąża 375,72 złote (1502,88:4)

Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386§1 k.p.c.

Nie zasługuje natomiast na uwzględnienie apelacja w części dotyczącej powodów M. K. i A. K. (2). Jak wykazało postępowanie dowodowe ich więzi z babcią były bardzo bliskie, co wynikało z faktu, że straciły ojca jako małe dzieci, a babcia pomagała ich matce w opiece nad nimi. Z niekwestionowanych ustaleń wynika, że matka powodów A. K. (1) pracowała zawodowo i nie byłaby w stanie należycie zająć się dziećmi po śmierci męża bez pomocy swojej matki oraz siostry. B. K. odprowadzała wnuki do szkoły, przyprowadzała do domu, pomagała w odrabianiu lekcji, wyprowadzała wnuki na spacery. Niewątpliwie zatem spędzała z nimi dużo czasu. Powodowie już w dorosłym życiu często odwiedzali babcię, żywili do niej szacunek i miłość. Powodowie przeszli typowy proces żałoby. Rodzaj łączącej powodów ze zmarłą babcią więzi wyklucza zatem uznanie za zasadne zadośćuczynień postulowanych w apelacji w wysokości po 5000 złotych. Taką kwotę należałoby uznać za symboliczną. Kwota przyznana przez Sąd Rejonowy jest odpowiednia i nie może być uznana za nadmiernie wygórowaną. Zasądzenie kwoty niższej nie spełniałoby swojej funkcji kompensacyjnej która w przypadku zadośćuczynienia ma znaczenie podstawowe. W zakresie zadośćuczynień przyznanych M. K. i A. K. (2) Sąd Okręgowy podzielił wnioski o ocenę Sądu Rejonowego przedstawione w pisemnym uzasadnieniu wyroku.

Nie jest też zasadna apelacja pozwanego w części dotyczącej odsetek ustawowych za opóźnienie. Skarżący domagał się zasadzenia tych odsetek od dnia wyrokowania, jednak brak jest do tego podstaw. Zgodnie z art. 481 k.c. odsetki należą się za samo opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Konstrukcja prawa do żądania odsetek przez wierzyciela za okres opóźnienia dłużnika jest dostosowana do świadczeń pieniężnych i zakłada, że dłużnik wiedział nie tylko o obowiązku świadczenia ale także znał wysokość świadczenia, które ma spełnić. Specyfika świadczenia zadośćuczynienia ma wpływ na określenie daty, od której powstał stan opóźnienia w spełnieniu świadczenia. Istotne jest nie tylko to czy dłużnik znał wysokość żądania ale także to czy znał lub powinien znać okoliczności decydujące o rozmiarze zadośćuczynienia. O terminie, od którego należy naliczać odsetki decyduje kryterium oczywistości żądania zadośćuczynienia. Jeżeli w danym przypadku występowanie krzywdy oraz jej rozmiar są ewidentne i nie budzą większych wątpliwości, odsetki powinny być naliczane od dnia wezwania do zapłaty od kwoty, która była wówczas usprawiedliwiona. W sytuacjach, w których istnienie krzywdy oraz jej zakres są niejasne i konieczne jest przeprowadzenie ustaleń w tych kwestiach w toku postępowania sądowego, adekwatnym terminem, od którego mogą być naliczane odsetki od zadośćuczynienia jest data wyrokowania. Jeżeli więc powód żąda od pozwanego zapłaty określonej sumy tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od dnia poprzedzającego datę wyrokowania, odsetki te powinny być zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu o ile w toku postępowania sądowego zostanie wykazane, że suma ta rzeczywiście się powodowi należała tytułem zadośćuczynienia od wskazanego przez niego dnia. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie. Okoliczności stanowiące podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie były zgłoszone na etapie postępowania likwidacyjnego i były pozwanemu znane.

Apelacja pozwanego w stosunku do powodów M. K. i A. K. (2) podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w odniesieniu do powództw A. K. (1) i D. K. na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c., rozdzielając stosunkowo koszty między powódkami a pozwanym. Sąd Okręgowy miał na uwadze pogląd wyrażony w cytowanym już wyżej postanowieniu Sądu Najwyższego w sprawie I PZ 24/10. Wyliczenie kosztów postępowania apelacyjnego przedstawia się następująco. Wartość przedmiotu zaskarżenia wyniosła 75400 złotych, przy czym w odniesieniu do obu powódek wynosiła po 22700 złotych. Udział przedmiotu zaskarżenia w odniesieniu do każdej z nich w relacji do całego przedmiotu zaskarżenia wyniósł zatem po 30% (22700:75400). Apelacja w odniesieniu do każdej z powódek został uwzględniona w 88% (20000:22700). Pozwany poniósł koszty zastępstwa procesowego w wysokości 2700 złotych i koszty opłaty od apelacji 3770 złotych. Łącznie 6470 złotych. Koszty zastępstwa procesowego należało ustalić w odniesieniu do całego przedmiotu zaskarżenia, na podstawie §10 ust. 1 pkt 1 w zw. z §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 ze zm.). W relacji do obu powódek stosownie do udziału zaskarżonych roszczeń w przedmiocie zaskarżenia koszty pozwanego wyniosły po 1708,08 złotych (30% z 6470 =1941zł a 88% z 1941=1708,08zł). Powódki w postępowaniu apelacyjnym poniosły koszty w wysokości po 1800 złotych, w związku z zastępstwem procesowym, z czego dla każdej z nich należne pod pozwanego koszty wyniosły po 216 złotych (12% z 1800zł). Po wzajemnym potrąceniu do zasądzenia na rzecz pozwanego pozostały kwoty po 1492,08 złotych (1708,08-216). Koszty zastępstwa procesowego każdej z powódek ustalono na podstawie §10 ust. 1 pkt 1 w zw. z §2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 ze zm.).

SSO Anna Pać-Piętak SSO Cezary Klepacz SSO Magdalena Bajor-Nadolska