Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kielcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Broda (spr.)

Sędziowie: SSO Barbara Dziewięcka

SSO Sławomir Buras

Protokolant: prot. sąd. Patrycja Bogdańska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2019 r. w Kielcach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko (...) Banku (...) SA w W.

o ustalenie treści umowy

na skutek apelacji powoda M. W.

od wyroku Sądu Rejonowego we Włoszczowie

z dnia 4 października 2018 r. sygn. I C 190/18

1. uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I (pierwszym) w części oddalającej powództwo o zasądzenie kwoty 10 000 złotych i w tym zakresie postępowanie umarza;

2. oddala apelację w pozostałej części;

3. zasądza od M. W. na rzecz (...) Bank (...) S.A. w W. kwotę 900 (dziewięćset) złotych, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 128/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4.10.2018r. Sąd Rejonowy we Włoszczowie:

- w pkt. I oddalił powództwo: o ustalenie treści umowy kredytu mieszkaniowego (...) oraz o zapłatę kwoty 10 000 zł;

- w pkt. II zasądził od M. W. na rzecz (...) Bank (...) S.A. w W. kwotę 1834 zł tytułem kosztów procesu.

Podstawy faktyczne i prawne takiego rozstrzygnięcia przedstawił w pisemnym uzasadnieniu (k. 448-453). Z jego treści wynika w szczególności, że Sąd pierwszej instancji doszedł do wniosku, że powód nie wykazał interesu prawnego w ustaleniu – w rozumieniu art. 189 kpc i już z tej przyczyny powództwo w tej części podlegało oddaleniu. Uzasadniając pozostałą część rozstrzygnięcia, Sąd Rejonowy wykluczył abuzywność, kwestionowanych pod tym kątem przez powoda, postanowień łączącej strony umowy (regulujących sposób przeliczania transz kredytu i poszczególnych jego rat).

Wyrok w całości zaskarżył powód. W wywiedzionej apelacji zarzucił błędną interpretację i zastosowanie:

- art. 385 ¹ § 1 kc poprzez przyjęcie, iż zakwestionowane postanowienia nie stanowią „niedozwolonych postanowień umownych”,

- art. art. 385 ¹ § 3 kc poprzez przyjęcie, iż zakwestionowane postanowienia zostały indywidualnie uzgodnione,

- art. 385 ² kc poprzez wzięcie pod uwagę przy ocenie abuzywności okoliczności związanych z etapem wykonania umowy oraz upływu czasu,

- art. 6 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich 93/13/EWG z dn. 05.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w zakresie stwierdzenia „Przedawnienia roszczeń”, kiedy to postanowienia dyrektywy przewidują bezwzględnie obowiązujący skutek przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej, w jakiej konsument znajdowałby się w braku takiego nieuczciwego warunku, uzasadniając w szczególności prawo do zwrotu nienależnie nabytych ze szkodą dla konsumenta korzyści przez przedsiębiorcę w oparciu o wspomniany nieuczciwy warunek.

Wobec powyższego skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w zakresie, w jakim dotyczyła wyroku w tej części, w jakiej Sąd Rejonowy oddalił powództwo o ustalenie treści umowy kredytu okazała się nie zasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne stanowisko jakie odnośnie tej części zaskarżonego wyroku przedstawił Sąd Rejonowy w jego pisemnym uzasadnieniu, a w szczególności niezbędne ustalenia, ich prawną ocenę wraz argumentacją wspartą trafnie przywołanym orzecznictwem. W tym miejscu raz jeszcze należałoby to wszystko przywołać co oczywiście jest zbędne.

Warto zwrócić uwagę i na na to, że skarżący nawet nie zarzuca naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 189 kpc, a wykładnia i zastosowanie tego przepisu miały przecież kluczowe znaczenie, dla takiej, a nie innej treści podjętego w tej części przez Sąd Rejonowy zaskarżonego wyroku. Przepis ten, chociaż jest ulokowany w ustawie procesowej, to ma oczywiście charakter materialnoprawny, co oznacza m.in. i to, że Sąd II instancji rozpoznając sprawę w granicach apelacji weryfikuje prawidłowość jego zastosowania przez sąd pierwszej instancji z urzędu, jak w każdym przypadku, kiedy rzecz dotyczy stosowania prawa materialnego (p. m.in. wyrok SN z dnia 20.05.2011r. , IIPK 295/10 , Lex nr 1171203). W konsekwencji tego, także z urzędu weryfikowana jest każdorazowo, wynikająca z art. 189 kpc przesłanka materialnoprawna żądania ustalenia w postaci interesu prawnego (p. m.in. wyrok SN z dnia 30.10.1990 r.ICR 649/90 Lex nr 158145; wyrok SN z dnia 22.11.2002 r. IVCKN 1519/00 Lex 78333; ). Skoro interes prawny stanowi dopiero merytoryczną przesłankę opartego na treści art. 189 kpc powództwa o ustalenie , to powód musi go udowodnić (p. m.in. wyrok SN z dnia 18.06.2009 r.II CSK 33/09 , Lex 515730).

Raz jeszcze za Sądem Rejonowym powtórzyć i dodatkowo podkreślić należy, że w realiach faktycznych niniejszej sprawy, powód jako strona umowy o kredyt, nie ma interesu prawnego w ustaleniu jej treści – w rozumieniu art. 189 kpc. Ten, każdorazowo oznacza nic innego, jak obiektywny stan niepewności, co do sfery praw i obowiązków, który wywołuje potrzebę udzielenia mu ochrony prawnej, przy czym dla jego przyjęcia wymagane jest i to, by wynik w procesie o ustalenie treści prawa lub stosunku prawnego defitywnie likwidował stan owej niepewności. Przyjmuje się, że jeżeli istnieje możliwość skorzystania z drogi innego, dalej idącego w likwidacji owej niepewności, tj. stwarzającego możliwość ostatecznego i skutecznego zakończenia zawiązanego pomiędzy stronami sporu, to ta sytuacji, ten inny potencjalnie możliwy do wykorzystania w tym celu proces eliminuje istnienie interesu prawnego w ustaleniu w rozumieniu art. 189 kpc. W tym miejscu Sąd Okręgowy odwołuje się do ukształtowanego i utrwalonego już orzecznictwa, przede wszystkim Sądu Najwyższego, który prezentuje tezę , że brak jest po stronie osoby występującej z powództwem u ustalenie prawa lub stosunku prawnego, interesu prawnego (w rozumieniu art. 189 kpc), w sytuacji, w której może ona w innej drodze, tj. w innym postępowaniu, np. w procesie o uksztaltowanie prawa, o świadczenie, osiągnąć w pełni swój cel, tj. ochronę swych praw (p. m.in. wyrok z dnia 13.01.1965 r. IICR 266/64 OSPiKA 1966 nr 6-8 poz. 166; wyrok SN z dnia 18.12.1968 r. I PR 290/68 PiP 1969 z.11 str.918; uchwała SN (7) z dnia 30.12.1968 r. IIICZP 103/68 OSNC 1969/5/85; wyrok SN z dnia 30.10.1990 r. ICR 649/90 Lex nr 158145; wyrok SN z dnia 6.06.1997 r. IICKN 201/97 M.Praw. nr 2 z 1998 r. str. 3; wyrok z dnia 21.01.1998 r. IICKN 572/97 niepubl.; wyrok SN z dnia 9.05.2000r.IVCKN 686/00 niepubl.;Wyrok SN z dnia 8.01.2002 r. ICKN 723/99 Lex nr 53132; wyrok SN z dnia 22.11.2002 r. IVCKN 1529/00 Lex nr 78333; wyrok SN z dnia 4.01.2008 r. IIICSK 204/07 Lex nr 395051; wyrok SN z dnia 20.05.2011 r. II PK 295/10 Lex nr 1171203; wyrok SN z dnia 9.02.2012 r. III CSK 181/11, Lex nr 1212786). W ostatnim z wymienionych orzeczeń Sąd Najwyższy wprost stwierdził , że powództwo przewidziane w art. 189 kpc powinno stanowić jedyny i niezbędny środek prawny ochrony praw powoda , co oznacza brak jego interesu prawnego wówczas , gdy może on w sprawie o świadczenie, o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego, a także w sprawie zmierzającej do wydania rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, uzyskać wystarczającą ochronę swych praw. To wszystko potwierdza jedynie trafność spostrzeżeń co do samej zasady, zawartych w tym zakresie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Natomiast w kontekście tak zidentyfikowanego kryterium oceny istnienia bądź nieistnienia interesu prawnego w ustaleniu (na podstawie art. 189 kpc) , w następnej kolejności należało ostatecznie udzielić odpowiedzi na pytanie o to , czy powód miał możliwość skorzystania z drogi innego procesu, a jeżeli tak , to czy ten proces wykluczyłby ich interes prawny w wytoczeniu powództw na podstawie art. 189 kpc. Na tak postawione pytanie należało udzielić odpowiedzi pozytywnej, albowiem powód miał możliwość skorzystania z drogi postępowania o zapłatę świadczenia, czego jak się wydaje miał świadomość, a z czego nie skorzystał, o czym szerzej w kolejnej części niniejszego uzasadnienia.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc, oddalił apelację we wskazanej wyżej części, jako nieuzasadnioną.

Apelacja w pozostałym zakresie podlegała uwzględnieniu o ile prowadziła do częściowego uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania przed Sądem pierwszej instancji.

Analiza treści pozwu, jak i pism procesowych powoda, prowadzi do jednoznacznego wniosku. Wbrew przyjętemu przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, założenia , powód nie zgłosił żądania zasądzenia 10 000 zł, a w szczególności nie można było tak potraktować, jak ujął to Sąd pierwszej instancji „żądania zwrotu na rzecz Powoda nadpłat od dnia 27.06.2007r. do dnia 31.12.2015r. tzw. S. walutowego” stanowiącego różnicę pomiędzy kursem średnium (...) publikowanym codziennie przez (...), a kursem (...) z „tabel banku związane z zastosowaniem klauzuli niedozwolonej wraz z odsetkami liczonymi od dnia wpłaty każdej raty kredytu od 17.06.2007 do 31.12.2015r.” Przekonanie o braku żądania w tej części, w jakiej Sąd Rejonowy przyjął jego istnienie i rozpoznał go, wzmacnia dodatkowo określenie wartości przedmiotu sporu tylko na kwotę 10 000 zł, tym bardziej, że powód zgłosił żądanie ustalenia treści umowy, które dotyczyło, jak się wydaje – na tle motywów uzasadnienia pozwu – tego samego zagadnienia. Już co do zasady, samo oznaczenie wartości przedmiotu sporu w pozwie nie zastępuje żądania, a tym bardziej w sytuacji , kiedy żądanie ma charakter dwuczłonowy. Tego wszystkiego nie można mylić z sytuacją odwrotną, kiedy żądanie zasądzenia kwoty zostało zgłoszone, bo wówczas nie istnieje wymóg dodatkowego określania w.p.s., gdyż ten wynika wprost z samego żądania pozwu (art. 19 § 1 kcp).

Niezależnie od tego, na co już Sąd Okręgowy wskazał, także sam pozwany interpretował żądanie pozwu jako tylko i wyłącznie obejmujące jedynie ustalenie, co wynika wprost z treści odpowiedzi na pozew (k.31-53).

Wobec powyższego, nie ulega wątpliwości to, że powód chociaż wytoczył powództwo, to oprócz tego, że domagał się ustalenia treści stosunku prawnego, nie zawarł w nim żądania zasądzenia skonkretyzowanej kwoty pieniężnej, nie wskazał też osoby, od której miałaby być ona zasądzona. Samo żądanie „zwrotu” nie wiadomo przez kogo i bliżej nieokreślonej kwoty pieniędzy mogło co najwyżej stanowić początek żądania pozwu. Jeżeli tak, to obowiązkiem Przewodniczącego w Sądzie Rejonowym było podjęcie czynności przewidzianej w art. 130 § 1 kpc w zw. z art. 187 § 1 pkt. 1 kpc. Skoro to, nie nastąpiło, a pomimo tego fundamentalnego braku formalnego pozwu, nadano mu bieg i sprawa została rozpoznana, to oznacza, że nastąpiło to w sytuacji braku sformułowanego żądania. Wobec tego nie ma żadnej wątpliwości co do tego, że wydanie wyroku w tej części, było nie dopuszczalne w rozumieniu art. 355 § 1 kpc. Skoro pomimo istniejącej przeszkody w postaci braku skonkretyzowanego żądania rozstrzygnięcia sporu, jednak to nastąpiło, to w postępowaniu apelacyjnym koniecznym stało się uchylenie zaskarżonego wyroku w tej części i umorzenie postępowania w tym zakresie, co Sąd Okręgowy uczynił na podstawie art. 386 § 3 kpc w zw. z art. 355 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc. Tylko ubocznie Sąd Okręgowy wskazuje na to, że powód pomimo takiego rozstrzygnięcia o charakterze „formalnym”, zachowuje w dalszym ciągu uprawnienie do ponownego zainicjowania postępowania w sprawie o zapłatę, pamiętając jednak o tym, że żądanie pozwu winno spełniać wszystkie ustawowe wymogi, a w szczególności – co do jego treści.

Biorąc pod uwagę wynik postępowania apelacyjnego, orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego znajduje uzasadnienie w art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc oraz w § 2 pkt. 4 , § 10 ust. 1 pkt. 1 R. Min. spr. z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców porawnych (Dz.U.[poz. 1800).

SSO Sławomir Buras SSO Mariusz Broda SSO Barbara Dziewięcka