Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kielcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2019 roku

Sąd Okręgowy w Kielcach, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Teresa Kołbuc

Sędziowie: SSO Hubert Wicik

SSO Barbara Dziewięcka

Protokolant: protokolant sądowy Patrycja Bogdańska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 maja 2019 roku w K.

sprawy z powództwa I. M., M. Z. (1), Z. C., M. Z. (2), E. C., W. Z.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Starachowicach z dnia 6 listopada 2018 roku, sygn. akt I C 58/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

1. w ten sposób, że:

a)  w punkcie I (pierwszym) oddala powództwo I. M. ponad kwotę 22.000 (dwadzieścia dwa tysiące) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty,

b)  w punkcie II (drugim) oddala powództwo M. Z. (1) ponad kwotę 20.000 (dwadzieścia tysięcy) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty,

c)  w punkcie III (trzecim) oddala powództwo Z. C. ponad kwotę 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 października 2016 r. do dnia zapłaty,

d)  w punkcie IV (czwartym) oddala powództwo M. Z. (2) ponad kwotę 5.000 (pięć tysięcy) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty,

e)  w punkcie V (piątym) oddala powództwo E. C. ponad kwotę 5.000 (pięć tysięcy) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty,

f)  w punkcie VII (siódmym) kwotę 2632,22 zł zastępuje kwotą 658,78 (sześćset pięćdziesiąt osiem 78/100) złotych,

g)  w punkcie VIII (ósmym) kwotę 3542,26 złotych zastępuje kwotą (...),95 (jeden tysiąc sześćset czterdzieści cztery 95/100) złotych,

h)  w punkcie IX (dziewiątym) kwotę 4355,66 złotych zastępuje kwotą (...),95 (jeden tysiąc sześćset czterdzieści cztery 95/100) złotych,

i)  w punktach X (dziesiątym) i XI (jedenastym) kwoty 1481,13 złotych – zastępuje kwotami 244,33 (dwieście czterdzieści cztery 33/100) złotych,

2.  w punktach XIII, XIV, XV, XVI, XVII w całości i:

a)  w punkcie XIII (trzynastym) nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach od I. M. kwotę 809,48 (osiemset dziewięć 48/100) złotych tytułem kosztów sądowych, przy czym kwotę 528 zł z zasądzonego na jej rzecz w punkcie I (pierwszym) roszczenia,

b)  w punkcie XIV (czternastym) nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach od M. Z. (1) kwotę 488,68 (czterysta osiemdziesiąt osiem 68/100) złotych tytułem kosztów sądowych, przy czym kwotę 236,50 (dwieście trzydzieści sześć 50/100) złotych z zasądzonego na jego rzecz w punkcie II (drugim) roszczenia, zaś od Z. C. kwotę 198,36 (sto dziewięćdziesiąt osiem 36/100) złotych tytułem kosztów sądowych,

c)  w punktach XV (piętnastym) i XVI (szesnastym) nakazuje pobrać od M. Z. (2) i E. C. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach kwoty po 291,71 (dwieście dziewięćdziesiąt jeden 71/100) złotych tytułem kosztów sądowych,

d)  w punkcie XVII (siedemnastym) nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach od Towarzystwa (...) w W. kwotę (...),06 (trzy tysiące pięćset osiemdziesiąt osiem 06/100) złotych tytułem kosztów sądowych,

II.  oddala apelację w pozostałej części,

III.znosi wzajemnie między I. M., a pozwanym koszty postępowania apelacyjnego,

IV.zasądza od Towarzystwa (...) w W. na rzecz M. Z. (1) kwotę 364,50 (trzysta sześćdziesiąt cztery 50/100) zlotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego,

V.nie obciąża Z. C., M. Z. (2) i E. C. kosztami postępowania apelacyjnego poniesionymi przez stronę pozwaną,

VI.zasądza od Towarzystwa (...) w W. na rzecz W. Z. kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 303/19

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Starachowicach wyrokiem z dnia 6 listopada 2018 roku

I.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz I. M. kwotę 32.000 złotych (trzydzieści dwa tysiące złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie powództwo I. M. oddalił;

II.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz M. Z. (1) kwotę 30.000 złotych (trzydzieści tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie powództwo M. Z. (1) oddalił;

III.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz Z. C. kwotę 15.000 złotych (piętnaście tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty;

IV.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz M. Z. (2) kwotę 8.000 złotych (osiem tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie powództwo M. Z. (2) oddalił,

V.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz E. C. kwotę 8.000 złotych (osiem tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie powództwo E. C. oddalił,

VI.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz W. Z. kwotę 10.000 złotych (dziesięć tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty,

VII.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz I. M. kwotę 2632,22 złotych (dwa tysiące sześćset trzydzieści dwa złotych 22/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w pozostałym zakresie wniosek I. M. w przedmiocie zasądzenia kosztów procesu oddalił,

VIII.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz M. Z. (1) kwotę 3542,26 złotych (trzy tysiące pięćset czterdzieści dwa złotych 26/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w pozostałym zakresie wniosek M. Z. (1) w przedmiocie zasądzenia kosztów procesu oddalił,

IX.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz Z. C. kwotę 4355,66 złotych (cztery tysiące trzysta pięćdziesiąt pięć złotych 66/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w pozostałym zakresie wniosek Z. C. w przedmiocie zasądzenia kosztów procesu oddalił,

X.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz M. Z. (2) kwotę 1481,13 złotych (jeden tysiąc czterysta osiemdziesiąt jeden złotych 13/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w pozostałym zakresie wniosek M. Z. (2) w przedmiocie zasądzenia kosztów procesu oddalił,

XI.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz E. C. kwotę 1481,13 złotych (jeden tysiąc czterysta osiemdziesiąt jeden złotych 13/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w pozostałym zakresie wniosek E. C. w przedmiocie zasądzenia kosztów procesu oddalił,

XII.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz W. Z. kwotę 1805,66 złotych (jeden tysiąc osiemset pięć złotych 66/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w pozostałym zakresie wniosek W. Z. w przedmiocie zasądzenia kosztów procesu oddalił,

XIII.  zasądził od I. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach kwotę 404.74 złotych (czterysta cztery złotych 74/100) tytułem kosztów sądowych obejmujących wydatki na opinię biegłych oraz części nieuiszczonej opłaty od pozwu, którą to kwotę nakazał ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz I. M. w punkcie I,

XIV.  zasądził od M. Z. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach kwotę 170,46 złotych (sto siedemdziesiąt złotych 46/100) tytułem kosztów sądowych obejmujących wydatki na opinię biegłych oraz części nieuiszczonej opłaty od pozwu, którą to kwotę nakazał ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz M. Z. (1) w punkcie II,

XV.  zasądził od M. Z. (2) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach kwotę 117,29 złotych (sto siedemnaście złotych 29/100) tytułem kosztów sądowych obejmujących wydatki na opinię biegłych oraz części nieuiszczonej opłaty od pozwu, którą to kwotę nakazał ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz M. Z. (2) w punkcie IV,

XVI.  zasądził od E. C. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach kwotę 117,29 złotych (sto siedemnaście złotych 29/100) tytułem kosztów sądowych obejmujących wydatki na opinię biegłych oraz części nieuiszczonej opłaty od pozwu, którą to kwotę nakazał ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz E. C. w punkcie V;

XVII.  zasądził od Towarzystwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Starachowicach kwotę 4 858,80 złotych (cztery tysiące osiemset pięćdziesiąt osiem złotych 80/100) tytułem kosztów sądowych obejmujących wydatki na opinię biegłych oraz części nieuiszczonych opłat od pozwu.

Sąd Rejonowy poczynił następujące ustalenia w sprawie:

W dniu 9 sierpnia 2013 roku w miejscowości P., gmina B. doszło do wypadku drogowego spowodowanego przez kierowcę samochodu ciężarowego marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Kierujący opisanym pojazdem J. D. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem ciężarowym marki V. (...) nie zachował szczególnej ostrożności i niedostatecznie rozpoznał zajętość drogi za samochodem, rozpoczął manewr cofania pojazdem w sytuacji, gdy za samochodem znajdowała się piesza K. Z. (1), w następstwie czego nieumyślnie spowodował wypadek drogowy najeżdżając na pieszą, na skutek czego doznała ona wielonarządowych uszkodzeń ciała, które skutkowały jej śmiercią.

Powyższym zachowaniem kierujący pojazdem dopuścił się przestępstwa z art. 177§ 2 kk, za które został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Starachowicach wydanym dnia 1 czerwca 2015 roku w sprawie o sygn. II K 324/15. Orzeczenie to jest prawomocne.

W chwili zdarzenia pojazd kierowany przez J. D. objęty był ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych udzielonym przez stronę pozwaną.

K. Z. (1) urodziła się (...), a więc w chwili śmierci miała 82 lata, była wdową. K. Z. (1) była osobą samodzielną i sprawną jak na swój wiek.

Powódka I. M. urodziła się (...), ma obecnie ukończone 67 lat. Powódka jest mężatką, ma jednego dorosłego syna. Tragicznie zmarła K. Z. (1) była jej matką.

Powódka była zżyta z matką, łączyła ich silna rodzinna więź. Pomimo, iż mieszkały w różnych miejscowościach utrzymywały częste kontakty, średnio dwa razy w tygodniu, odwiedzając się nawzajem. Powódka z matką nawzajem sobie pomagały, I. M., gdy tylko mogła robiła zakupy matce. Powódka zawsze gdy odwiedzała matkę, pomagała jej w gotowaniu oraz sprzątaniu. Razem spędzały wszystkie święta oraz uroczystości rodzinne.

Powódka o tragicznej śmierci matki dowiedziała się od brata. I. M. przyjechała na miejsce zdarzenia zanim pojawiły się służby ratunkowe. Powódka pomagała bratu w organizacji pogrzebu, zamówiła trumnę oraz szykowała ubranie dla mamy.

Nagła śmierć K. Z. (1) była dla powódki olbrzymią tragedią. Po śmierci matki powódka miała problemy ze snem, cały czas miała bowiem w pamięci widok mamy leżącej na miejscu wypadku. Zażywała leki nasenne przepisane przez lekarza. Powódka przechodziła żałobę przez ponad rok czasu. Co najmniej raz w miesiącu powódka odwiedza na cmentarzu grób matki oraz zamawia msze św.

Powódkę I. M. łączyła z matką silna relacja pozytywna. Od czasu usamodzielnienia się powódki relacja ta miała charakter partnerski. Obie utrzymywały ze sobą bliski kontakt, porozumiewały się nawzajem i wspierały wzajemnie.

Śmierć matki wywołała u powódki silny wstrząs uczuciowy, spotęgowany faktem, że nastąpiła ona nagle i miała gwałtowny charakter. Wywołała ona w początkowym okresie zaskoczenie, przerażenie i rozpacz. Następnie rozwinęły się u niej objawy żałoby. Wyrażały się stanami głębokiego obniżenia nastroju, niepokoju wewnętrznego, zaburzeń snu, łaknienia, natłokiem smutnych myśli. Śmierć matki stanowiła dla powódki bardzo silne obciążenie emocjonalne i w początkowym okresie obniżała efektywność podejmowanych przez nią działań w życiu codziennym.

U powódki za względu na charakter śmierci matki żałoba mogła wykraczać poza okres jednego roku, jednakże nie wyłączała ona powódki z typowej dla niej aktywności życiowej.

Żałoba u powódki nie miała charakteru patologicznego, nie jest stanem chorobowym, ale naturalną reakcją emocjonalną na stratę bliskiej osoby.

Powód M. Z. (1) urodził się (...), ma obecnie ukończone 64 lata. Powód jest rozwiedziony, ma czwórkę dzieci. Tragicznie zmarła K. Z. (1) była jego matką.

M. Z. (1) mieszkał razem z matką, korzystali z jednej kuchni, robili wspólne zakupy. Powód wspólnie z matką wzajemnie się uzupełniali i razem prowadzili gospodarstwo domowe. M. Z. (1) pomagał matce m.in. zawożąc ją do lekarza czy w odwiedziny do rodziny lub znajomych. Powód wraz z matką spędzał wszystkie święta oraz uroczystości rodzinne.

Nagła śmierć matki była dla powoda olbrzymim szokiem. Po tragicznej śmierci matki powód miał problemy ze snem oraz z apetytem. M. Z. (1) zaczął brać leki uspokajające przepisane przez lekarza, które zażywa do chwili obecnej. M. Z. (1) średnio dwa razy w tygodniu odwiedza grób matki, zamawia w kościele msze św.

Śmierć matki była szokiem dla powoda M. Z. (1). Po fazie szoku wystąpiły u niego zaburzenia emocjonalne typowe dla żałoby. Manifestowały się one głębokim obniżeniem nastroju, żalem i uczuciem pustki po zmarłej matce, niepokojem, nawracającymi myślami i wspomnieniami, okresowymi zaburzeniami snu i łaknienia oraz dolegliwościami ze strony układu pokarmowego (biegunki). Przejściowa żałoba mogła skutkować trudnościami koncentracji, spadkiem aktywności i zmniejszeniem efektywności podejmowanych działań. Intensywne objawy żałoby u powoda M. Z. (1) nie przekraczały okresu 1 roku. W późniejszym czasie występowały jedynie przejściowe stany obniżenia nastroju związane z okolicznościami przypominającymi śmierć matki, ale nie miały one istotnego wpływu na jego codzienne życie.

Relacje powoda z matką były pozytywne, wspierali się i pomagali sobie wzajemnie. Po rozpadzie własnego małżeństwa powód zamieszkał z rodzicami. Matka zawsze była dla powoda autorytetem i miała wpływ na jego postępowanie. Po śmierci ojca powód wszedł w rolę opiekuna matki, ona natomiast dawała mu wsparcie, udzielała rad co do prowadzenia gospodarstwa, była łącznikiem między nim, a szerszym otoczeniem.

Żałoba u powoda nie miała charakteru patologicznego ani atypowego i nie spowodowała u niego trwałego ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

. Powód Z. C. urodził się (...), ma obecnie ukończone 70 lat. Powód jest żonaty, ma jednego dorosłego syna. Tragicznie zmarła K. Z. (1) była jego siostrą. Powód mieszka w M. niedaleko W..

Relacje pomiędzy powodem a siostrą były bardzo dobre, utrzymywali częsty kontakt telefoniczny. Pomimo sporej odległości rodzeństwo również odwiedzało się wzajemnie. Powód spędzał z siostrą święta oraz uroczystości rodzinne. Powód o śmierci siostry dowiedział się od syna I. M. i początkowo nie mógł uwierzyć, że w miejscu gdzie jest tak niewielki ruch drogowy siostra mogą zginąć w wypadku samochodowym. Najcięższym okresem dla powoda były dwa lata od śmierci siostry. Miał wówczas problemy ze snem. Powód często wspomina siostrę, u siebie w parafii zamawia za nią Mszę św.

Relacje powoda Z. C. ze zmarła siostrą K. Z. (1) kształtowały się od dzieciństwa w pozytywnych warunkach rodzinnych. Była miedzy nimi znaczna różnica wieku (17 lat). Wytwarza to zazwyczaj specyficzną więź emocjonalną, będącą przeniesieniem roli matki. Siostra opiekowała się nim w dzieciństwie w zastępstwie matki, była dla niego wsparciem i pomocą. Cechowała ich wzajemna lojalność. Utrzymywali ze sobą bliskie emocjonalne kontakty do czasu śmierci siostry.

Tragiczna śmierć siostry wywołała u powoda początkowo silny wstrząs emocjonalny (szok). Następnie wystąpiły u niego przejściowe zaburzenia emocjonalne o charakterze żałoby. Żałoba u powoda przejawiała się stanami obniżonego nastroju i uczuciem niepokoju wewnętrznego, okresowymi zaburzeniami snu, natłokiem myśli przykrej treści. Czas trwania żałoby nie przekraczał u powoda okresu 1 roku. Powód do chwili obecnej kultywuje pamięć o siostrze, pamięta o niej w modlitwach.

Po śmierci siostry powód nie korzystał z profesjonalnej pomocy psychiatrycznej ani psychologiczicznej.

Powódka E. C. urodziła się (...), ma obecnie ukończone 40 lat. Powódka jest mężatką, ma jedną małoletnia córkę. Tragicznie zmarła K. Z. (1) była jej babcią. Bliskie relacje pomiędzy powódka a zmarłą tragicznie K. Z. (1) ukształtowały się w okresie dzieciństwa powódki, gdy odwiedzała babcię w każde wakacje. Śmierć babci była dla powódki szokiem. Powódka nie zdążyła się pożegnać z babcią, gdyż nic nie wskazywało, iż może zginać w tak tragicznych okolicznościach.

Powódka była na pogrzebie babci. E. C. często wspomina babcię, przypominając sobie dawne czasy, gdy spędzała u niej wakacje. Pomimo odległości kilka razy w roku odwiedza jej grób na cmentarzu.

Relacje powódki E. C. z babcią ukształtowały się w okresie dzieciństwa i miały charakter naturalnej więzi uczuciowej w rodzinie. W późniejszych okresach powódka podtrzymywała pozytywne kontakty z babcią.

Powódka na skutek gwałtownej i nieoczekiwanej śmierci babci przeżyła wstrząs emocjonalny (szok), który miał charakter krótkotrwały. Następnie wystąpiły u niej zaburzenia adaptacyjne typowe dla żałoby, przejawiające się uczuciem głębokiego smutku, żalu, pustki po zmarłej babci, nawracającymi myślami i wspomnieniami.

Z powodu żałoby powódka nie wymagała specjalistycznego leczenia psychiatrycznego ani terapii psychologicznej. Żałoba nie wyłączyła jej z normalnej aktywności życiowej i nie spowodowała u niej trwałego ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Powód M. Z. (2) urodził się (...), ma obecnie ukończone 41 lat. Powód jest żonaty, ma dwójkę małoletnich dzieci. Tragicznie zmarła K. Z. (2) była jego babcią.

Bliskie relacje pomiędzy powodem a zmarła tragicznie K. Z. (1) ukształtowały się w okresie dzieciństwa, kiedy spędzał u babci wakacje i święta. Relacje pomiędzy powodem a tragicznie zmarłą babcią były bardzo dobre. K. Z. (1) bardzo lubiła żonę oraz córkę powoda. Śmierć babci była dla powoda szokiem, gdyż jeszcze kilka miesięcy przed śmiercią widział ją w dobrej formie psychicznej i fizycznej.

Pomimo, iż pracuje zagranicą był na pogrzebie babci. Powód często wraz z córką wspomina babcię. Pomimo odległości kilka razy w roku odwiedza grób babci na cmentarzu.

Relacje i związki emocjonalne powoda M. Z. (2) z babcią miały charakter naturalnej więzi, wyrażały się wzajemną akceptacją i pozytywnymi uczuciami. U powoda po śmierci babci wystąpiła krótkotrwała silna reakcja emocjonalna przejawiająca się uczuciem zaskoczenia, a następnie żalu i smutku. Żałoba wyrażała się przejściowymi zaburzeniami emocjonalnymi takimi jak obniżenie nastroju, niepokój wewnętrzny, natłok myśli smutnej treści. Czas przeżywania cierpienia związanego ze stratą nie wykraczał poza okres typowy dla żałoby tj. ok. pól roku. Osoba babci pozostawiła pozytywny ślad w pamięci powoda.

W przebiegu żałoby u powoda nie występowały objawy psychopatologiczne.

Powód W. Z. urodził się (...), ma obecnie ukończone 16 lat. Powód mieszka z matką. Tragicznie zmarła K. Z. (1) była jego babcią.

Powód odwiedzał babcię praktycznie w każdą niedziele. Również K. Z. (1) odwiedzała wnuczka. Powód był najmłodszym wnuczkiem K. Z. (1), któremu oddawała całą miłość. Babcia często kupowała powodowi drobne prezenty. Powód bardzo przeżywał śmierć babci, miał problemy ze snem.

Powód do chwili obecnej wspomina babcię i przeżywa, że jej nie ma. Po śmierci babci rzadziej wychodził na boisko i rzadziej spotykał się z kolegami.

Powód przeciętnie raz na dwa miesiące odwiedza grób babci na cmentarzu.

Powód W. Z. w chwili śmierci babci miał 11 lat. Rozumiał już nieodwracalny charakter śmierci babci. Jego wcześniejsze relacje z babcią miały pozytywny wpływ na jego rozwój psychiczny, zwłaszcza wobec nieobecności ojca w jego wychowaniu na co dzień. Na skutek śmierci babci u powoda pojawiły się emocje typowe dla żałoby. Wyrażały się one uczuciem lęku i głębokiego żalu, uporczywymi myślami na temat śmierci. Śmierć babci nie wywołała u powoda trwałych zaburzeń emocjonalnych i zaburzeń zachowania ani innych negatywnych trwałych następstw w sferze psychicznej.

Piesza K. Z. (1) w chwili potrącenia znajdowała się na jezdni i poruszała prawidłowo z lewej jej strony. Ze względu na przeszkodę stojącą po lewej krawędzi jezdni (pojazd ciężarowy marki V. (...)) i stan pobocza piesza była zmuszona obejść przeszkodę środkiem jezdni. Po ominięciu prawidłowo udała się w kierunku lewej jej krawędzi. Piesza miała prawo przypuszczać, iż jej istnienie znane jest kierującemu, a w szczególności sposób jej poruszania się oraz, że umożliwi on jej bezpieczne przemieszczenie się do lewej strony jezdni. Piesza omijając pojazd, miała prawo przebywać na jezdni. Zagrożenie w ruchu drogowym wywołał kierujący pojazdem ciężarowym V. (...) i to jego zachowanie było bezpośrednią przyczyną zdarzenia. Wykonując manewr cofania nie zachował wymaganej szczególnej ostrożności i nie ustąpił pierwszeństwa innemu uczestnikowi ruchu tj. pieszej. Kierujący nie upewnił się, czy za pojazdem nie znajduje się przeszkoda – piesza tym bardziej, że miał świadomość o istnieniu w pobliżu pojazdu osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, a ukształtowanie drogi za pojazdem wykluczało aby piesza mogła szybko i bezpiecznie opuścić jezdnię.

Powodowie w związku ze zdarzeniem z dnia 9 sierpnia 2013 roku wystąpili do pozwanego Towarzystwa (...) w W. o wypłatę na ich rzecz zadośćuczynienia w związku ze śmiercią K. Z. (1). Pozwany w toku postępowania likwidacyjnego przyznał na rzecz powódki I. M. kwotę 8.000 złotych oraz na rzecz powoda M. Z. (1) kwotę 15.000 złotych tytułem zadośćuczynienia, natomiast odmówił zasadności roszczeń powodów Z. C., E. C., M. Z. (2) i W. Z..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji.

W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał:

Mając na względzie całość zebranego w sprawie materiału dowodowego poddanego opisanej powyżej analizie Sąd uznał, iż powództwo w przeważającej części zasługuje na uwzględnienie, co znalazło odzwierciedlenie w treści wyroku zapadłego w tej sprawie.

Podkreślić należy, że opisane wcześniej okoliczności tragicznego zdarzenia, do jakiego doszło w dniu 9 sierpnia 2013 roku w miejscowości P., gmina B. nie były sporne między stronami.

Wysokość zasądzanego zadośćuczynienia jest uzależniona każdorazowo od indywidualnej sytuacji każdej sprawy, niemniej jednak w każdej rozpoznawanej sprawie sąd bierze pod uwagę takie czynniki jak rozmiar krzywdy, stopień bólu i cierpienia spowodowanego utratą bliskiej osoby, czas trwania tego cierpienia, jego konsekwencje i trwałość tych konsekwencji, charakter więzi osobistych łączących osobę zmarłą z powodem i tym podobne okoliczności .

Art. 446 § 4 k.c. umożliwia przyznanie najbliższym członkom rodziny osoby zmarłej wskutek czynu niedozwolonego zadośćuczynienia, które stanowi swoistą formę naprawienia poniesionej przez nich szkody niemajątkowej (krzywdy) wynikającej z cierpień psychicznych i moralnych wynikających z utraty osoby najbliższej. W takiej sytuacji zadośćuczynienie ma charakter rekompensaty pieniężnej, mającej złagodzić cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po utracie najbliższego członka rodziny. W orzecznictwie, jak i doktrynie zostały wypracowane wskazówki pozwalające na dokonanie odpowiednich ustaleń w zakresie właściwej wysokości zadośćuczynienia. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 maja 2012 r., sygn. akt IV CSK 416/11 wyjaśnił, że „1. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. nie jest zależne od pogorszenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej i poniesienia szkody majątkowej, a jego celem jest kompensacja doznanej krzywdy, a więc złagodzenia cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji. 2. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego. Jedynie rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar i to w zasadzie bez względu na status społeczny i materialny pokrzywdzonego. Przesłanka „przeciętnej stopy życiowej” społeczeństwa ma charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia tak, by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawić zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar.”

P rzewidziane w art. 446 § 4 k.c. zadośćuczynienie służy kompensacie krzywdy po stracie osoby najbliższej, a zatem uszczerbku dotykającego subiektywnej sfery osobowości człowieka, w szczególności cierpienia, bólu i poczucia osamotnienia, powstałych utrudnień życiowych, konieczności zasadniczo odmiennego urządzenia sobie życia, ograniczenia sfery korzystania z przyjemności. Wysokość należnego zadośćuczynienia z powyższego tytułu powinna zależeć zatem od rozmiaru wstrząsu psychicznego, którego doznała osoba najbliższa zmarłego, natężenia cierpień psychicznych i moralnych oraz odczuwalnego wpływu braku osoby zmarłej dla ujemnych przeżyć psychicznych w dalszym życiu osoby najbliższej, nadto zadośćuczynienie powinno mieć ekonomicznie odczuwalną wartość, przy uwzględnieniu aktualnej stopy życiowej społeczeństwa.

Więź rodzinna odgrywa doniosłą rolę, zapewniając członkom rodziny m.in. poczucie stabilności, wzajemne wsparcie, obejmujące sferę materialną i niematerialną. Więź między rodzicami a dziećmi, między małżonkami i między rodzeństwem jest jedną z silniejszych więzi międzyludzkich. Nagłe rozerwanie tej więzi przez spowodowanie śmierci żony i matki stanowi źródło głębokiej krzywdy. Krzywda taka w istocie zawsze jest nie do naprawienia wobec niemożności przywrócenia stanu poprzedniego. Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę jest tylko pewnym surogatem, bo nie da się inaczej tej krzywdy naprawić. Zależy to w dużej mierze od wrażliwości osób poszkodowanych, ale generalnie w każdym przypadku trzeba uznać, że śmierć osoby bliskiej jest dla nich bolesnym ciosem przeżywanym nie tylko w momencie powzięcia o niej wiadomości”.

W świetle dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy ocenił, iż adekwatną do opisanych przesłanek wysokością zadośćuczynienia należnego powodowi M. Z. (1) z tytułu utraty matki jest kwota 45.000 zł (łącznie z kwotą 15.000 złotych wypłaconych w toku postępowania likwidacyjnego). Natomiast w przypadku powódki I. M. Sąd zmiarkował, iż adekwatną wysokością zadośćuczynienia jej należnego z tytułu utraty matki będzie kwota 40.000 zł (łącznie z kwotą 8.000 złotych wypłaconych w toku postępowania likwidacyjnego).

Dokonane w sprawie ustalenia faktyczne jednoznacznie potwierdziły, iż powód M. Z. (1) był bardzo zżyty z matką, więzy emocjonalne pomiędzy nimi były bardzo silne. Relacje powoda z matką były pozytywne, wspierali się i pomagali sobie wzajemnie. Po rozpadzie własnego małżeństwa powód zamieszkał z rodzicami. Matka zawsze była dla powoda autorytetem i miała wpływ na jego postępowanie. Po śmierci ojca powód wszedł w rolę opiekuna matki, ona natomiast dawała mu wsparcie, udzielała rad co do prowadzenia gospodarstwa. W sferze psychicznej u powoda M. Z. (1) wystąpiło głębokie obniżenie nastroju, żal i uczucie pustki po zmarłej matce, niepokój, okresowe zaburzenia snu i łaknienia oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunki).

Silna rodzinna więź łączyła także powódkę I. M. ze zmarłą matką. Pomimo, iż mieszkały w różnych miejscowościach utrzymywały ze sobą bliski kontakt i wspierały się wzajemnie.

Nagła śmierć matki była dla powódki olbrzymią tragedią, która odbiła się na jej zdrowiu. Po śmierci matki powódka miała problemy ze snem, zażywała leki nasenne przepisane przez lekarza. Śmierć matki stanowiła dla powódki bardzo silne obciążenie emocjonalne. U powódki wystąpiły stany głębokiego obniżenia nastroju, niepokoju wewnętrznego, zaburzeń snu, łaknienia, natłokiem smutnych myśli.

W świetle dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych opisane kwoty przyznane na rzecz M. Z. (1) i I. M. w żadnej mierze nie mogą zostać uznane za zaniżone bądź też wygórowane, jeżeli zestawi się jej wysokość z rozmiarem doznanego przez powodów bólu wywołanego przez nieodpowiedzialne i przestępcze zachowanie sprawcy wypadku, w wyniku którego śmierć poniosła ich matka. Tym samym deklarowana w zeznaniach powodów krzywda oceniona została przez Sąd jako dotkliwa i uzasadniająca przyznanie im zadośćuczynienia w opisanej kwocie.

W przypadku powodów Z. C., E. C., M. Z. (2) i W. Z. spór z pozwanym sprowadzał się do prawnej oceny tego, czy powodowie są najbliższymi członkami rodziny zmarłej w rozumieniu art 446 § 4 k.c., a w związku z tym - czy należy im się zadośćuczynienie za doznaną krzywdę spowodowaną śmiercią siostry czy babki, a jeżeli tak, to w jakiej wysokości.

Wbrew stanowisku wyrażanemu przez stronę pozwaną (począwszy od uzasadnienia decyzji o odmowie wypłaty zadośćuczynienia, k. 65-68 po argumentację wyrażoną w pisemnej odpowiedzi na pozew, k. 183-189) w świetle dokonanych ustaleń faktycznych powodowie jak najbardziej zasługują na zakwalifikowanie ich jako członków najbliższej rodziny zmarłej tragicznie K. Z. (1).

W świetle dokonanych ustaleń oraz powyższych rozważań nie ulega wątpliwości, że powód Z. C. doznał krzywdy w związku ze śmiercią siostry K. Z. (1). Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że powód Z. C. był mocno zżyty z siostrą, więzy emocjonalne pomiędzy nimi były bardzo silne. Miedzy powodem a tragicznie zmarłą siostrą była znaczna różnica wieku, która wytworzyła specyficzną wieź emocjonalną będącą przeniesieniem roli matki. Siostra opiekowała się nim w dzieciństwie w zastępstwie matki, była dla niego wsparciem i pomocą. Cechowała ich wzajemna lojalność. Utrzymywali ze sobą bliskie emocjonalne kontakty do czasu śmierci siostry. Tragiczna śmierć siostry wywołała u powoda silny wstrząs emocjonalny. W sferze psychicznej u powoda Z. C. wystąpiły stany obniżonego nastroju i uczucia niepokoju wewnętrznego, zaburzeniami snu, natłok myśli przykrej treści. Powód do chwili obecnej kultywuje pamięć o siostrze, pamięta o niej w modlitwach. Sam fakt, iż dorosłe rodzeństwo ma własne rodziny nie wyklucza możliwości uznania, iż osoby te są nadal względem siebie najbliższymi członkami rodziny. W rozpoznawanej sprawie powód jest osobą dorosłą, a jego więź z siostrą powstała i ugruntowała się w okresie dzieciństwa i dojrzewania. Pomiędzy już dorosłym rodzeństwem istniała silna więź emocjonalna, utrzymywali ze sobą bardzo dobre relacje i kontakty, mogli na sobie wzajemnie polegać. Kierując się powyższym, Sąd nie podzielił argumentacji strony pozwanej, wykluczającej powoda z kręgu członków najbliższej rodziny tragicznie zmarłej K. Z. (1).

W świetle dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy ocenił, iż adekwatną do opisanych przesłanek wysokością zadośćuczynienia należnego powodowi Z. C. z tytułu utraty siostry jest kwota 15.000 zł.

Także w przypadku powodów M. Z. (2), E. C. i W. Z. Sąd doszedł do przekonania, iż spełniają przesłanki przewidziane w art. 446 § 4 k.c. do przyznania im odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia.

W świetle okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy powodów M. Z. (2), E. C. i W. Z. –wnuków zmarłej- zaliczyć należy do najbliższych członków rodziny i to nie tylko z racji więzów krwi ale przede wszystkim z racji utrzymywanych więzi i relacji rodzinnych.

Powód M. Z. (2) oraz powódka E. C. od najmłodszych lat byli emocjonalnie związani z K. Z. (1). Silne więzi ukształtowały się w okresie dzieciństwa, kiedy spędzali u babci wakacje i święta. Między powodami a ich babką wytworzyły się naturalne, pozytywne więzi rodzinne, które trwały niezmiennie aż do dnia tragicznego wypadku. U powoda M. Z. (2) po śmierci babci wystąpiła krótkotrwała silna reakcja emocjonalna przejawiająca się uczuciem zaskoczenia, a następnie żalu i smutku. Żałoba wyrażała się przejściowymi zaburzeniami emocjonalnymi takimi jak obniżenie nastroju, niepokój wewnętrzny, natłok myśli smutnej treści. Również powódka E. C. na skutek gwałtownej i nieoczekiwanej śmierci babci przeżyła wstrząs emocjonalny (szok), który miał charakter krótkotrwały. Następnie wystąpiły u niej zaburzenia adaptacyjne typowe dla żałoby, przejawiające się uczuciem głębokiego smutku, żalu, pustki po zmarłej babci, nawracającymi myślami i wspomnieniami. Śmierć babci była dla powódki szokiem. Powódka nie zdążyła się pożegnać z babcią, gdyż nic nie wskazywało, iż może zginąć w tak tragicznych okolicznościach. Ze względu na bliskie pokrewieństwo oraz więzi psychiczne powód M. Z. (2) i powódka E. C. należą do grona najbliższych członków rodziny i w świetle art.446 § 4 k.c. mogli ubiegać się o przyznanie zadośćuczynienia za krzywdę z związku ze śmiercią swojej babki. W ocenie Sądu Rejonowego zadośćuczynienie w kwocie po 8000 zł na rzecz każdego z nich jest adekwatne do rozmiaru doznanej krzywdy.

Silnie emocjonalnie związany z K. Z. (1) był także jej najmłodszy wnuczek - powód W. Z.. Powód odwiedzał babcię praktycznie w każdą niedzielę. Powód był najmłodszym wnuczkiem K. Z. (1), któremu często kupowała drobne prezenty. Powód bardzo przeżywał śmierć babci, miał problemy ze snem. Powód do chwili obecnej wspomina babcie i przeżywa, że jej nie ma. Po śmierci babci rzadziej wychodził na boisko i rzadziej spotykał się z kolegami. Na skutek śmierci babci u powoda pojawiły się emocje typowe dla żałoby. Wyrażały się one uczuciem lęku i głębokiego żalu, uporczywymi myślami na temat śmierci. Ze względu na bliskie pokrewieństwo oraz więzi psychiczne powód W. Z. należy do grona najbliższych członków rodziny w świetle art.446 § 4 k.c. W ocenie Sądu Rejonowego zadośćuczynienie w kwocie 10.000 zł na rzecz powoda jest adekwatne do rozmiaru doznanej krzywdy oraz opisanych więzi emocjonalnych.

W związku z powyższym, uwzględniając wysokość przedprocesowo wypłaconego powódce I. M. świadczenia, w punkcie I sentencji wyroku zasądzono od pozwanego na rzecz I. M. zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 32.000 złotych, w pozostałym zakresie powództwo oddalając.

W punkcie II sentencji wyroku przy uwzględnieniu wysokości przedprocesowo wypłaconego powodowi M. Z. (1) świadczenia, zasądzono od pozwanego na rzecz M. Z. (1) zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 30.000 złotych, oddalając powództwo ponad tę kwotę.

Powodowi Z. C. z tytułu utraty siostry zasądzono od pozwanego zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 15.000 zł uwzględniając w całości jego powództwo (punkt III wyroku).

Również w całości Sąd uwzględnił powództwo powoda W. Z. zasądzając od pozwanego zadośćuczynienie pieniężne w kwocie 10.000 zł (punkt VI wyroku).

W punktach IV i V sentencji wyroku zasądzono od pozwanego na rzecz każdego z powodów (kolejno: M. Z. (2) i E. C.) zadośćuczynienia pieniężne w kwocie po 8.000 złotych w pozostałym zakresie oddalając ich powództwa.

Kwoty przyznane powodom w punktach I-VI wyroku zasądzone zostały wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 12 października 2016 roku do dnia zapłaty. Wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie w jego zapłacie zależy od okoliczności każdego indywidualnie rozpatrywanego przypadku. Oznacza to, że w zależności od okoliczności datą początkową biegu odsetek ustawowych może być zarówno dzień wyrokowania, jak i dzień poprzedzający tę datę (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, i z dnia 4 listopada 2008 r., II PK 100/08, OSNP 2010, Nr 10, poz. 108 oraz z dnia 18 lutego 2011 r., I CSK 243/10, nie publ.). W tym przypadku strona pozwana dysponowała już wszystkimi informacjami istotnymi dla likwidacji szkody w dacie wydania decyzji z dnia 11 października 2016 roku (k. 61-68). Wydając opisane decyzje przyznające powódce I. M. świadczenie w kwocie 8.000 zł i powodowi M. Z. (1) świadczenie w kwocie 15.000 zł oraz odmawiając pozostałym powodom wypłaty zadośćuczynienia, strona pozwana mogła ocenić jako profesjonalista wszystkie okoliczności doniosłe dla prawidłowego ustalenia wysokości tego zadośćuczynienia. Obiektywnie oceniając zgłoszenie, pozwana mogła jako profesjonalista ocenić wielkość uszczerbku. Nic nie stało na przeszkodzie by strona pozwana wypłaciła kwotę przynajmniej zbliżoną do tej, jaka jest należna powodom- tymczasem wypłacając świadczenie rażąco zaniżone (w przypadku I. M. orz M. Z. (1)) oraz odmawiając wypłaty zadośćuczynienia (w przypadku Z. C., M. Z. (2), E. C. i W. Z.) pozwana popadła w opóźnienie w realizacji swego obowiązku. Mimo swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny. Strona pozwana, która nie wypłaciła zadośćuczynienia stosownego do znanych jej wszystkich okoliczności zdarzenia, w terminie ustalonym zgodnie z przywołanymi wcześniej przepisami regulującymi zasady odpowiedzialności ubezpieczyciela popada w opóźnienie. Nie może więc sama czerpać korzyści z powstrzymania się od spełnienia choćby części świadczenia i pozbawiać w ten sposób uprawnionego czerpania korzyści z tego zadośćuczynienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011 r., I CSK 243/10, LEX nr 848109, z dnia 16 grudnia 2011 r., V CSK 38/11 LEX nr 1129170 i z dnia 14 stycznia 2011 r. I PK 140/10 OSNP 2012/5-6/66). Trzeba zauważyć, że przy określeniu wysokości zadośćuczynienia w zaskarżonym orzeczeniu, nie uwzględniano żadnych okoliczności następczych ujawnionych po wezwaniu do spełnienia świadczenia. Mając powyższe na uwadze – w oparciu o wskazane przepisy- zasądzono odsetki od kwoty głównej w punktach I - VI sentencji wyroku naliczając je od dnia 12 października 2016 roku.

Z kolei w punktach VI-XII sentencji wyroku rozstrzygnięto o kosztach procesu.

W punktach XIII - XVII sentencji wyroku rozstrzygnięto o kosztach sądowych.

W zakresie kosztów sądowych należało zastosować zasadę ich stosunkowego rozdzielenia, uwzględniając wynik wygrania i przegrania sprawy. Znajduje ona oparcie w regulacji art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z regulacją art. 100 kpc. Rozliczenia należało dokonać odrębnie w stosunku do każdego z powodów.

Powyższy wyrok zaskarżyła strona pozwana w części tj. w zakresie: pkt I w zakresie kwoty 17.000 zł, tj. ponad kwotę 15.000 zł, w punkcie II w zakresie kwoty 15.000 zł tj. ponad kwotę 15.000 zł, w punkcie III w zakresie kwoty 5.000 zł tj. ponad kwotę 10.000 zł, w punktach IV i V ponad kwoty 5000 zł, tj. w zakresie kwot 3000 zł, w punkcie VI w zakresie kwoty 5.000 zł tj. ponad kwotę 5.000 zł, w punktach VII, VIII, IX, X, XI, XII, XVII w całości

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucała naruszenie prawa materialnego poprzez nieprawidłowe ustalenie odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia, a tym samym przyjęcie, iż uzasadnionym jest zadośćuczynienie dodatkowe na rzecz powodów I. M. w wysokości 32.000 zł, M. Z. (1) w wysokości 30.000 zł, Z. C. w wysokości 15.000 zł, M. Z. (2) 8000 zł, E. C. 8.000 zł, W. Z. 10.000 zł, w sytuacji gdy w świetle zgromadzonego materiału dowodowego oraz świadczeń wypłacanych na etapie postępowania likwidacyjnego przedmiotowe kwoty stanowią wartości wygórowane, nie zasługujące na uwzględnienie.

Wskazując na powyższe, skarżący wnosił o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, zasądzenie kosztów postępowania za I i II instancję, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 446 par. 4 k.p.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Regulacja zawarta w przywołanym przepisie służy zatem kompensacie krzywdy po stracie osoby najbliższej. Ustawodawca, wprowadzając do niego klauzulę odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia, pozostawił sądowi swobodę w zakresie oceny co wysokości należnego zadośćuczynienia, co oczywiście nie oznacza dowolności. Zarówno przyznanie odpowiedniej sumy tytułem kompensacji krzywdy, jak i jej odmowa, muszą być osadzone w stanie faktycznym sprawy. Pomimo niemożności precyzyjnego określenia ustalenia wysokości uszczerbku, rozstrzygnięcie w tym zakresie należy opierać na kryteriach zobiektyzowanych, a nie mieć na względzie subiektywne odczucie poszkodowanego. Kryterium mającym istotne znaczenie przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia jest przede wszystkim rozmiar doznanej przez poszkodowanego krzywdy. Mają na tę wysokość między innymi wpływ: dramatyzm doznanych doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem odejścia np. nerwicy, depresji, roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego.

Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie zapatrywaniem, Sąd II instancji jest uprawniony do korygowania zasądzonego zadośćuczynienia tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie tj. rażąco wygórowane albo rażąco niskie. Zarzut niewłaściwego określenia wysokości zadośćuczynienia może być uwzględniony tylko wtedy, gdyby nie zostały wzięte w należyty sposób wszystkie istotne kryteria, wpływające na tę postać kompensaty. Taka sytuacja zachodzi właśnie w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu odwoławczego przyznane powodom I. M., M. Z. (1), Z. C., M. Z. (2), E. C. zadośćuczynienia nie spełniają, w świetle prawidłowych ustaleń Sądu Rejonowego, wymogu odpowiedniości. Są one wygórowane, choć w przypadku I. M. i M. Z. (1) nie w takim aż zakresie, jak podnosi to skarżący.

I. M. ma 67 lat, nie mieszkała razem z matką, miała założoną własną rodzinę, była zżyta z matką, odwiedzały się nawzajem średnio dwa razy w tygodniu, łączyła ich silna relacja emocjonalna. Śmierć matki stanowiła dla powódki bardzo silne obciążenie emocjonalne i w początkowym okresie obniżała aktywność podejmowanych przez nią działań w życiu codziennym. Żałoba u powódki nie miała jednak charakteru patologicznego, mogła wykraczać poza okres jednego roku, jednakże nie wyłączyła jej z typowej dla niej aktywności życiowej.

W ocenie Sądu Okręgowego odpowiednim dla I. M. zadośćuczynieniem jest kwota 30.000 zł. Ponieważ w postępowaniu likwidacyjnym została przyznana powódce kwota 8000 zł z powyższego tytułu, należało w niniejszym postępowaniu zasądzić na rzecz I. M. kwotę 22.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 12 października 2016 roku, a w pozostałym zakresie powództwo oddalić.

M. Z. (1) jest po rozwodzie, po którym to zamieszkał razem z matką, wspólnie prowadzili gospodarstwo domowe, wzajemnie się wspierali. Po jej śmierci zaczął braki leki uspokajające przepisywane przez lekarza, które zażywa do tej pory. Obecnie ma 64 lata, średnio dwa razy w tygodniu odwiedza grób matki. Intensywne objawy żałoby u powoda, zaburzenia emocjonalne powodujące m.in. trudności koncentracji, spadek aktywności nie przekroczyły u tego powoda okresu jednego roku. Późniejsze przejściowe stany obniżenia nastroju związane z okolicznościami przypominającymi śmierć matki nie miały istotnego wpływu na jego codzienne życie.

W ocenie Sądu odwoławczego stosownym zadośćuczynieniem dla powoda M. Z. (1) do doznanej krzywdy spowodowanej nagłą śmiercią matki jest kwota 35.000 zł. Ponieważ w postępowaniu likwidacyjnym z powyższego tytułu została przyznana mu kwota 15.000 zł, dlatego w niniejszym postępowaniu należało na jego rzecz zasądzić kwotę 20.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku, a w pozostałym zakresie powództwo oddalić.

W przypadku powodów – brata zmarłej Z. C., wnuków M. Z. (2), E. C. apelacja, w zakresie, w jakim kwestionuje wysokość zadośćuczynienia w całości jest zasadna.

Powód Z. C. ma obecnie 70 lat. Posiada własną rodzinę. Pozostawał z siostrą w bardzo dobrych relacjach. Kontaktowali się często, przede wszystkim telefonicznie, z uwagi na dzielącą ich odległość. Czas trwania żałoby nie przekraczał u brata zmarłej okresu jednego roku.

W ocenie Sądu odwoławczego, w ustalonych przez Sąd I instancji okolicznościach sprawy, odpowiednim dla Z. C. zadośćuczynieniem za krzywdę, jakiej doznał w wyniku śmierci siostry, spowodowanej czynem niedozwolonym – jest kwota 10.000 zł.

W związku z powyższym należało na jego rzecz zasądzić ww. kwotę z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 października 2016 roku, a w pozostałym zakresie powództwo oddalić.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji należy wyciągnąć wniosek, iż odpowiednim zadośćuczynieniem dla wnuków zmarłej M. Z. (2) i E. C. są kwoty po 5.000 zł. Powodowie ci mają założone własne rodziny, mieszkali w dużej odległości od niej. Bliskie relacje z babcią – tragicznie zmarłą K. Z. (1) wytworzyły się u nich w okresie dzieciństwa, kiedy to spędzali u niej wakacje. Na skutek śmierci babci przeżyli oni krótkotrwały wstrząs emocjonalny, żałoba nie wyłączyła ich z normalnej aktywności życiowe.

W związku z powyższym na rzecz wymienionych powodów należało zasądzić kwoty po 5000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 12 października 2016 roku, a w pozostałym zakresie powództwa te należało oddalić.

Apelacja, o ile kwestionuje wysokość zasądzonego zadośćuczynienia na rzecz W. Z., nie jest zasadna.

W tym zakresie Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu I instancji przyznające temu powodowi zadośćuczynienie w kwocie 10.000 zł,

W. Z. był najmłodszym wnukiem K. Z. (1). W dacie jej tragicznej śmierci miał 11 lat. Był on z babcią silnie emocjonalnie związany, odwiedzał ją w każdą niedzielę, do chwili obecnej wspomina babcię i przeżywa, że jej nie ma. Na skutek śmierci babci – u tak młodej osoby – pojawiły się emocje typowe dla żałoby, które wyrażały się uczuciem lęku i głębokiego żalu, uporczywymi myślami na temat śmierci babci.

Z przyczyn wyżej przytoczonych Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punktach: pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym w sposób określony w sentencji, a w zakresie punku szóstego apelację oddalił.

O powyższej zmianie Sąd odwoławczy orzekł na mocy art. 386 par. 1 k.p.c., a w zakresie oddalenia apelacji na mocy art. 385 k.p.c.

Konsekwencją zmiany zaskarżonego wyroku w wymienionym zakresie była zmiana rozstrzygnięć o kosztach procesu zawartych w punktach: siódmym, ósmym, dziewiątym, dziesiątym i jedenastym oraz rozstrzygnięć w przedmiocie kosztów sądowych zawartych w punktach: trzynastym, czternastym, piętnastym, szesnastym i siedemnastym, o której Sąd odwoławczy orzekł również w oparciu o przepis art. 386 par. 1 k.p.c.

O kosztach procesu w zakresie, w jakim została apelacja uwzględniona, należało orzec na mocy art. 100 k.p.c.

Koszty poniesione przez powódkę I. M. wyniosły 4605,66 zł, na które złożyła się:

-

kwota 3600,00 złotych tytułem wynagrodzenia ustanowionego w tej sprawie adwokata,

-

kwota 5,66 złotych tytułem opłaty skarbowej uiszczonej przez stronę powodową od pełnomocnictwa (34 złotych /6 = 5,66 złotych),

-

kwota 1000,00 złotych tytułem uiszczonej opłaty od pozwu .

Koszty poniesione przez pozwanego wyniosły 3617 zł, na które złożyło się wynagrodzenie fachowego pełnomocnika (3600 złotych) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa(17 złotych).

Powódka wygrał sprawę w 52 %, należy jej się zatem 2394,94 złotych. Pozwany wygrał sprawę w 48 %, stąd należy mu się zwrot kwoty 1736,16 zł. W konsekwencji należało zasądzić od pozwanego na rzecz powódki różnicę pomiędzy tymi kwotami, co dało kwotę 658,78 złotych.

Koszty poniesione przez M. Z. (1) wyniosły 4805,66 zł ,na które złożyła się:

-

kwota 3600,00 złotych tytułem wynagrodzenia ustanowionego w tej sprawie adwokata,

-

kwota 5,66 złotych tytułem opłaty skarbowej uiszczonej przez stronę powodową od pełnomocnictwa,

-

kwota 1200,00 złotych tytułem uiszczonej opłaty od pozwu.

Koszty poniesione przez pozwanego wyniosły 3617 zł, na które złożyło się wynagrodzenie fachowego pełnomocnika (3600 złotych) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 złotych).

Powód wygrał sprawę w 57 %, a pozwany przegrał sprawę w 43%. Powodowi tytułem zwrotu kosztów procesu należy się zatem kwota 1644,95 złotych.

Koszty poniesione przez Z. C. wyniosły 4355,66 zł na które złożyła się:

-

kwota 3600,00 złotych tytułem wynagrodzenia ustanowionego w tej sprawie adwokata,

-

kwota 5,66 złotych tytułem opłaty skarbowej uiszczonej przez stronę powodową od pełnomocnictwa,

-

kwota 750,00 złotych tytułem uiszczonej opłaty od pozwu.

Powód Z. C. wygrał niniejszą sprawę ostatecznie w 66 %. Należy mu się zatem od pozwanego z tego tytułu kwota 2874,73 zł. Pozwany zaś w powyższym zakresie wygrał sprawę w 34 %, a zatem od tego powoda należałby mu się zwrot kwoty (...),78. Ostatecznie zatem Z. C. należy się od pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu kwota 1644,95 zł.

Koszty poniesione przez M. Z. (2) wyniosły 2305,66 zł, na które złożyła się:

-

kwota 1800,00 złotych tytułem wynagrodzenia ustanowionego w tej sprawie adwokata,

-

kwota 5,66 złotych tytułem opłaty skarbowej uiszczonej przez stronę powodową od pełnomocnictwa,

-

kwota 500,00 złotych tytułem uiszczonej opłaty od pozwu.

W takiej samej wysokości poniosła koszty procesu E. C..

Każde z tych powództw zostało uwzględnione w 50%. Każdemu z tych powodów należy się zatem od pozwanego tytułem zwrotu kosztów kwota 1152,83 zł.

Koszty poniesione przez pozwanego związane z każdym z tych powództw wyniosły 1817 zł, na które złożyło się wynagrodzenie fachowego pełnomocnika (1800 złotych) oraz opłata skarbowej od pełnomocnictwa (17 złotych). Pozwanemu od każdego z tych powodów należy się tytułem kosztów kwota 908,50 zł.

Pozwany zatem powinien zwrócić M. Z. (2) i E. C. kwoty po 244,33 zł ( (...),83 – 908,50).

Nieuiszczone koszty sądowe wyniosły łącznie 5668 zł (opinie biegłych, opłaty od pozwów 1100 zł, 550 zł, 500 zł).

Nieuiszczone koszty sądowe związane z powództwem I. M. wyniosły kwotę 1100 zł z tytułu opłaty od pozwu, 586,43 zł z tytułu przypadających na to powództwo wydatków na opinię biegłego. Roszczenie powódki zostało oddalone w 42 %. Należało zatem od I. M. na rzecz Skarbu Państwa Sadu Rejonowego w Starachowicach pobrać 281,48 zł z tytułu wydatków i kwotę 528 zł z tytułu opłaty sądowej, czyli łącznie 809,48 zł, z tym, że kwotę 528 zł z zasądzonego na jej rzecz roszczenia.

Nieuiszczone koszty sądowe związane z powództwem M. Z. (1) wyniosły kwotę 1136,43 zł, w tym opłata od pozwu 550 zł., 586,43 zł przypadający na tego powoda wydatek na opinię biegłego. Na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Starachowicach należało zatem pobrać od M. Z. (1) kwotę 488,68 zł, w tym kwotę 236,50 zł z zasądzonego na jego rzecz roszczenia. Powództwo M. Z. (1) zostało oddalone w 43%. (550 x 43 % = 236,50 zł; (...),43 x 43 % = 4888,68 zł).

Powództwa M. Z. (2) i E. C. zostały uwzględnione w ½ części.

Tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych należało zatem pobrać od nich na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 291,71 zł z tytułu przypadających na nich wydatków na opinię biegłego ( 586,43 : 2).

Pozostałe nieuiszczone koszty sądowe w kwocie 3588,06 zł należało pobrać od strony pozwanej.

W pozostałej części apelacja, jak wyżej wskazano, nie jest zasadna, przy czym w stosunku do powództwa W. Z. w całości.

Dlatego tez w zakresie rozstrzygnięć o roszczeniu W. Z., zawartych w punktach szóstym i dwunastym w całości, a w pozostałym zakresie w części – apelacja została oddalona, o czym Sąd odwoławczy orzekł na mocy art. 385 k.p.c.

W stosunku do powodów I. M. i M. Z. (1) o kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. 100 k.p.c.

W stosunku do żądania I. M. apelacja została uwzględniona w 41 %.

Strona pozwana poniosła w tym zakresie koszty postępowania apelacyjnego w kwocie 2650 zł (1800 zł koszty zastępstwa procesowego, 650 zł opłata od apelacji). 41 % tej kwoty wynosi 1086,50 zł (2650x41%=1086,50 zł). Powódka z tytułu kosztów zastępstwa procesowego poniosła kwotę 1800 zł. Od strony pozwanej należy się zatem jej zwrot kwoty 1062 zł (1800 x 59%= (...)). W tych warunkach Sąd odwoławczy uznał w tym zakresie za zasadne wzajemne zniesienie kosztów postępowania apelacyjnego między tymi stronami.

W stosunku do pozwanego M. Z. (1) apelacja została uwzględniona w 33%. Powód w postępowaniu apelacyjnym poniósł koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1800 zł. 67 % tej kwoty wynosi 1206 zł. Pozwany poniósł w tym postępowaniu wydatki w kwocie 2550 zł (1800 zł wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 1800 zł, opłata od apelacji 750 zł). 33 % tej kwoty wynosi 841,50 zł. Na rzecz M. Z. (1) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego należało zatem zasądzić 364,50 zł ( (...) – 841,50 = 364,50).

W stosunku do Z. C., M. Z. (2), E. C. apelacja została uwzględniona w całości.

Sąd odwoławczy uznał za zasadne nieobciążanie tych powodów kosztami postępowania apelacyjnego poniesionymi przez stronę pozwaną na zasadzie art. 102 k.p.c.

O takiej decyzji Sądu zadecydował charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu. Jego określenie zależało bowiem od oceny Sądu, powodowie zaś mogli być subiektywnie przekonani o jego zasadności.

Ponieważ apelacja w zakresie rozstrzygnięcia z powództwa W. Z. została oddalona, Sąd odwoławczy zasądził od pozwanego na rzecz tego powoda poniesione przez niego koszty w postępowaniu apelacyjnym, na które złożyły się koszty z tytułu zastępstwa procesowego.

SSO Barbara Dziewięcka SSO Teresa Kołbuc SSO Hubert Wicik