Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kielcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Cezary Klepacz (spr.)

Sędziowie: SSO Barbara Dziewięcka

SSR del. Hubert Wicik

Protokolant: starszy protokolant Beata Wodecka

po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2015 r. w Kielcach na rozprawie

sprawy z powództwa P. K., K. K.

przeciwko M. S.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Busku - Zdroju

z dnia 11 marca 2015 r. sygn. I C 645/14

oddala apelację i wniosek pełnomocnika powodów o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt II Ca 735/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 marca 2015 r., sygn. akt I C 645/14, Sąd Rejonowy w Busku-Zdroju oddalił powództwo P. K. i K. K. przeciwko M. S. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną.

Sąd ten ustalił, że Z. K. jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym na rzecz swoich małoletnich dzieci: K. K. i P. K.. Ponieważ nie wywiązywał się z tego obowiązku, komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Busku-Zdroju S. M. prowadzi przeciwko niemu egzekucję w sprawie Kmp 23/04.

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2014 r. Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził na rzecz Z. K. od jego zakładu pracy kwotę 20.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 lutego 2013 r. W dniu 11 grudnia 2012 r. Z. K. zawarł z M. Ż. umowę, na podstawie której scedował na nią całą dochodzoną wierzytelność i upoważnił ją do odbioru świadczenia. Wcześniej bowiem zawarł z nią umowę o dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. W dniu 24 lipca 2014 r. komornik dokonał zajęcia wierzytelności zasądzonej wskazanym wyrokiem w Towarzystwie (...) SA w W., które zlikwidowało szkodę. Z zajętej wierzytelności ubezpieczyciel przekazał komornikowi kwotę 17.942,72 zł, natomiast kwotę 5.853,99 zł wypłacił M. Ż.. Z otrzymanych środków komornik przekazał Gminnemu Ośrodkowi Pomocy (...) w S. kwotę 15.578,97 zł, a 2.336,85 zł zaliczył na koszty postępowania egzekucyjnego.

Zaległości Z. K. na rzecz jego dzieci wynosiły na dzień 27 sierpnia 2014 r. 5.493,20 zł, odsetki od alimentów – 1.581,50 zł.

Pismem z dnia 11 września 2014 r. komornik poinformował matkę powodów o umowie cesji wierzytelności i pouczył ją o możliwości wytoczenia powództwa z art. 527 k.c.

Rodzice powodów są rozwiedzeni od 2005 r., nie utrzymują żadnych kontaktów.

Mając to na względzie, Sąd pierwszej instancji uznał za bezzasadne powództwo o uznanie za bezskuteczną umowy cesji wierzytelności zawartej pomiędzy Z. K. i M. Ż., przyjmując, że brak jest dowodów na to, iż pozwana wiedziała o zadłużeniu alimentacyjnym Z. K., a nie można przyjąć, że umowa cesji wierzytelności była zawarta z dokonaniem pokrzywdzenia wierzyciela w rozumieniu art. 527 § 2 k.c., bowiem niewypłacalność dłużnika nie pozostaje w związku przyczynowym z tą czynnością i nie można mówić, że stał się on niewypłacalny albo niewypłacalny w większym stopniu niż przed dokonaniem tej czynności.

Apelację od tego orzeczenia wnieśli powodowie, zarzucając naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, że pozwana nie wiedziała o zadłużeniu alimentacyjnym Z. K.;

- art. 527 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że Z. K., na skutek czynności z dnia 11 grudnia 2012 r., nie stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż był przed jej dokonaniem;

- art. 527 § 4 k.c. poprzez jego niezastosowanie.

Wskazując na to, skarżący wnieśli o zmianę wyroku i uznanie za bezskuteczną umowy cesji z dnia 11 grudnia 2012 r., zawartej przez Z. K. z M. S. oraz zasądzenie na rzecz pełnomocnika powodów kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, które w żadnej części nie zostały uiszczone, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 listopada 2003 r., III CKN 355/01, LEX nr 359441, precyzacja wierzytelności (obejmująca przynajmniej jej istnienie, tytuł prawny wierzytelności i wysokość) należy do wierzyciela, bowiem wierzyciel wyznacza w skardze z art. 527 k.c. przedmiot ochrony pauliańskiej. Przesłanką uznania czynności prawnej za bezskuteczną jest m.in. wykazanie, że przysługująca powodowi wobec określonego dłużnika wierzytelność jest realna i skonkretyzowana, a nie hipotetyczna. Ochroną pauliańską objęta jest bowiem zawsze konkretna wierzytelność, stanowiąca przedmiot żądanej przez wierzyciela ochrony, a nie wszelkie bliżej nieoznaczone prawa powoda. Powołując się na wcześniejsze orzecznictwo, Sąd Najwyższy wskazał, że skoro jedną z przesłanek skuteczności skargi pauliańskiej jest wykazanie, że w wyniku zaskarżonej czynności prawnej dłużnik stał się w ogóle niewypłacalny lub niewypłacalny w większym stopniu (art. 527 § 2 k.c.), to ustalenie niewypłacalności dłużnika (lub jej stopnia) nie byłoby możliwe bez uprzedniego ustalenia tytułu i wysokości wierzytelności. Z tej racji objęta skargą pauliańską wierzytelność powinna być przez wierzyciela odpowiednio skonkretyzowana i oznaczona co do wysokości.

Żądanie pozwu w rozpoznawanej sprawie zostało sformułowane wadliwie. Powodowie wnieśli bowiem jedynie o uznanie za bezskuteczną umowy cesji z dnia 26 maja 2014 r., sprecyzowanej w toku procesu jako umowa z dnia 11 grudnia 2012 r. (k.28), na mocy której Z. K. scedował część przysługującej mu wierzytelności na rzecz M. Ż.. Tymczasem, zgodnie z tym, co wcześniej podniesiono, pozew ten powinien zawierać żądanie uznania za bezskuteczną wobec K. K. i P. K. określonej czynności prawnej, tu: umowy cesji wierzytelności, w celu ochrony ściśle oznaczonej wierzytelności powodów. Wierzytelność ta nie została określona. Co prawda, w uzasadnieniu pozwu wskazano wyrok Sądu Rejonowego w Busku-Zdroju, sygn. akt III RC 68/04, którym zasądzono od Z. K. na rzecz małoletnich K. K. i P. K. alimenty, a który stanowił podstawę wszczęcia egzekucji przez komornika sądowego S. M., można byłoby więc domniemywać, że skarga pauliańska służyć ma ochronie wierzytelności objętej tym orzeczeniem, jednakże, jak wynika z akt sprawy komorniczej, tytuł wykonawczy w postaci zaopatrzonej w klauzulę wykonalności ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Busku-Zdroju dnia 8 czerwca 2004 r., sygn. akt III RC 68/04, stanowił podstawę egzekucji jedynie w pewnym okresie, tj. od chwili złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji w dniu 30 czerwca 2004 r. do czasu rozpoczęcia egzekucji na podstawie kolejnego tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Rejonowego w Busku-Zdroju z dnia 18 października 2005 r., sygn. akt III RC 173/05, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności dnia 14 listopada 2005 r., którym zmieniono wysokość alimentów ustalonych ugodą z dnia 8 czerwca 2004 r. W późniejszym czasie złożono kolejne tytuły wykonawcze. Oznacza to, że wierzytelność powodów objęta wskazanym przez nich tytułem wykonawczym (wadliwie wskazanym jako wyrok) nie może stanowić przedmiotu ochrony w niniejszej sprawie, bowiem została ona już zaspokojona poprzez ściągnięcie od dłużnika należnych kwot w toku egzekucji.

W takiej sytuacji, skoro nie została wskazana konkretna wierzytelność powodów, podlegająca ochronie za pomocą skargi pauliańskiej, to powództwo już z tej przyczyny podlega oddaleniu, jako bezzasadne.

Odnoszenie się wobec tego do zarzutów apelacji, dotyczących szczegółowo przesłanek określonych w art. 527 k.c., jest zbędne.

Mając to na względzie, oddalono apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

Oddalono również wniosek pełnomocnika powodów o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym. Pełnomocnik został bowiem ustanowiony już w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji (k.6, 10). Nie sprecyzował on jednak powództwa w sposób odpowiadający wymogom skargi pauliańskiej, wadliwie określił również żądanie we wnioskach apelacji, powtarzając je za pozwem (k.41v.). Należy zatem uznać, że pomoc prawna została udzielona niezgodnie z zasadami profesjonalizmu, wobec czego nie powstał obowiązek Skarbu Państwa pokrycia kosztów tej pomocy, wynikający z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 461 z późn. zm.).