Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kielcach

POSTANOWIENIE

Dnia 24 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Magdalena Bajor-Nadolska (spr.)

Sędziowie: SSO Barbara Dziewięcka

SSO Teresa Strojnowska

Protokolant: st. prot. sąd. Iwona Cierpikowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 listopada 2014 r.

sprawy z wniosku M. S. (1)

z udziałem W. G., W. S., M. M., G. R., M. S. (2), B. S., D. S. i Ł. S.

o stwierdzenie nabycia spadku po H. S.

na skutek apelacji uczestniczki G. R. od postanowienia Sądu Rejonowego

w Kielcach

z dnia 17 kwietnia 2014 r., sygn. akt VIII Ns 1097/13

postanawia: oddalić apelację.

II Ca 1117/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 17 kwietnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Kielcach stwierdził, że spadek H. S. zmarłej 23 lutego 2011 roku, nabył w całości, na podstawie testamentu allograficznego z dnia 4 lutego 2011 roku sporządzonego przed Sekretarzem Gminy G., jej wnuk M. S. (1).

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny, z którego wynika, że H. S. zamieszkiwała w zabudowaniach na jednej posesji z synem W. S., jego konkubiną i wnukiem M. S. (1). Miedzy H. S. a synem W. dochodziło do konfliktów w sytuacjach gdy syn był pod wpływem alkoholu. Z wnukiem łączyły ją dobre relacje. H. S. chorowała przewlekle na wiele chorób somatycznych, które mogły spowodować zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego jednak nie w stopniu wykluczającym zdolności do świadomego i swobodnego podjęcia decyzji. Nie leczyła się psychiatrycznie i nie przyjmowała leków psychotropowych. W dniu 4 lutego 2011 roku w domu H. S., Sekretarz Gminy G. J. P. odebrał od spadkodawczyni oświadczenie ostatniej woli w obecności świadków A. M. i B. N.. Oświadczenie to zostało spisane, opatrzone datą, odczytane i podpisane przez spadkodawczynię, świadków i J. P.. Spadkodawczyni oświadczyła, że całe gospodarstwo rolne o powierzchni 3,70 ha przepisuje na wnuka M. S. (1). Sąd Rejonowy ocenił przeprowadzone w sprawie dowody w postaci dokumentów, zenan świadków, uczestników i opinii biegłej i uznał, że H. S. w chwili sporządzania testamentu miała zachowaną świadomość i swobodę w podejmowaniu decyzji i wyrażaniu woli. Ponadto testament został sporządzony zgodnie z przepisem art.951§1 i§2 k.c. Brak jest podstaw do uznania sporządzonego testamentu za nieważny. Rozporządzenie przez spadkodawczynię całym gospodarstwem rolnym w sytuacji gdyby była ona jedynie jego współwłaścicielka w ½ części nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i stwierdzenia nabycia spadku.
Z testamentu wynika jednoznacznie, że H. S. rozporządziła całym swoim majątkiem.

Od tego postanowienia apelację wywiodła G. R.. Zarzuciła błędną wykładnię testamentu H. S. oraz błędne ustalenie polegające na nieprzyjęciu, że H. S. w czasie sporządzania testamentu nie była swobodna.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że z aktu własności ziemi wynika, iż spadkodawczyni była właścicielką całego gospodarstwa rolnego o powierzchni 3,70 ha, tymczasem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, (...) jest tytułem własności także dla małżonka, jeżeli w dniu 4.11.1971r. pozostawał on w związku małżeńskim. Mąż H. S. zmarł w 1975 roku, a zatem spadkodawczyni nie jest jedyną właścicielką gospodarstwa rolnego. Sąd Rejonowy pominął tę okoliczność, a testament jest wadliwy. Ponadto H. S. w chwili sporządzania testamentu nie była swobodna, była bowiem pod wpływem groźby ze strony syna nadużywającego alkoholu a jej stan zdrowia nie był dobry.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja uczestniczki nie zasługuje na uwzględnienie.

Nie jest zasadny zarzut apelacji dotyczący wadliwej wykładni testamentu H. S.. Zasady wykładni testamentu reguluje przepis art. 948 k.c. Nakazuje on tłumaczyć testament tak aby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Wykładnia testamentu może dotyczyć jedynie ostatniej woli spadkodawcy oświadczonej w przewidzianej prawem formie a zatem przybierającej formę testamentu, nadto musi być to testament ważny. Ważność testamentu zależy od tego czy okoliczności faktyczne sprawy pozwalają wykluczyć istnienie przesłanek nieważności testamentu wymienionych w art. 945§1 k.c. Z uwagi na to, że apelująca zarzuciła brak swobody testowania i działanie pod wpływem groźby, w pierwszej kolejności należy odnieść się do tego zarzutu apelacji.

Sąd Rejonowy w sposób wszechstronny rozważył wszystkie przedstawione w sprawie dowody i na ich podstawie ustalił stan faktyczny, który Sąd Okręgowy podziela w całości.
W istocie apelacja nie zawiera zarzutów procesowych w zakresie postępowania dowodowego, a z jej treści wynika jedynie, że skarżąca nie zgadza się z oceną Sądu Rejonowego co do swobody testowania i wystąpienia groźby.

W toku postępowania przed sądem I instancji apelująca wskazywała, że testament jest wadliwy także z tego powodu, że spadkodawczyni była pod przymusem syna W. S. i była w złym stanie zdrowia, wpływającym na możliwość świadomego i swobodnego testowania. W związku z tym Sąd Rejonowy przeprowadził dowód z opinii biegłego z zakresu psychiatrii, z której jednoznacznie wynika, że w chwili sporządzania testamentu w dniu 4 lutego 2011 roku spadkodawczyni miała zachowaną zdolność do świadomego i swobodnego podejmowania decyzji i wyrażania woli, choroby na które cierpiała nie wykluczyły ani świadomości ani swobody w zakresie podejmowania decyzji i wyrażania woli. Opinia ta nie zastała skutecznie zakwestionowana przez uczestników, a jej wnioski były jasne, niebudzące wątpliwości i mogły stanowić podstawę ustaleń Sądu. Sąd Okręgowy podziela też podgląd Sądu Rejonowego co do niecelowości przeprowadzania dowodu z opinii psychologa, która nie mogłaby być oparta na badaniu osoby, której miała dotyczyć. Zauważyć należy, że zarówno skarżąca jak i pozostali uczestnicy, którzy domagali się stwierdzenia nabycia spadku na podstawie ustawy, nie przedstawili żadnych dowodów, z których wynikałoby, że swoboda spadkodawczyni była ograniczona jak również dowodów dla wykazania istnienia groźby, pod której wpływem miałoby dość do złożenia oświadczenia woli o tej treści jak spisana w testamencie z 4 lutego 2011 roku. Na groźbę, jako podstawę nieważności testamentu, skarżąca powołała się dopiero w apelacji. Zgromadzony w sprawie materiał dowody nie daje podstaw do przyjęcia, że H. S. była zmuszona przez kogokolwiek do złożenia oświadczenia woli o treści jak w testamencie. Nie świadczy o tym konflikt istniejący między nią a synem W. S.. Ponadto przyjęcie stanu zagrożenia w chwili sporządzania testamentu wykluczają zgodne zeznania świadków testamentu i sporządzającego go Sekretarza Gminy G..

Powyższe okoliczności wskazują zatem na to, że testament H. S. jest ważny. Została też zachowana forma testamentu allograficznego zgodnie z wymogami art. 951§1i2 k.c.

Wracając do pierwszego zarzutu apelacji, dotyczącego kwestii wykładni testamentu, wskazać należy, że interpretacji wymagają jedynie rozrządzenia niejasne lub sprzeczne. Przedmiotowy testament takich elementów nie zawiera. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej interpretacji testamentu, odnosząc się nawet do użytego w nim słowa „zapisać”, które mogłoby sugerować dokonanie zapisu. Z treści testamentu jednoznacznie wynika, że H. S. rozporządziła całym należącym do niej majątkiem na rzecz wnuka M. S. (1).

Wbrew twierdzeniom apelującej, Sąd Rejonowy odniósł się także do podnoszonej już przez tym Sądem kwestii zakresu prawa własności spadkodawczyni w gospodarstwie rolnym wymienionym w testamencie. Zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, że nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia o dziedziczeniu przez M. S. (1) na podstawie testamentu, czy spadkodawczyni była właścicielką całego gospodarstwa czy też tylko udziału. Istotne jest tylko to, że z jej oświadczenia ostatniej woli wynika, iż cały należący do niej majątek ma odziedziczyć M. S. (1). Czy będzie to całego gospodarstwo rolne wymienione w testamencie czy tylko udział ½ , w każdym przypadku jest to cały jej majątek spadkodawczyni. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd nie wskazuje przedmiotów spadkowych objętych testamentem a zatem nie było obowiązkiem sądu ustalanie czy do spadku wchodzi całe gospodarstwo czy tylko udział.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy uznał apelację za bezzasadna i oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13§2 k.p.c.

SSO T.Strojnowska SSO M.Bajor - Nadolska SSO B.Dziewięcka