Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Kielcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Kielcach IX Wydział Karny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Sójka

Sędziowie: SSO Aleksandra Babilon- Domagała

SSO Krzysztof Sajtyna (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Iwona Stefańska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Kielcach Marii Charnickiej

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2014 roku

sprawy R. M.

oskarżonej o przestępstwo z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

z dnia 26 listopada 2013 roku sygn. akt II K 644/12

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

II.  zasądza od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów sądowych za II instancję.

Sygn. akt IX Ka 192/14

UZASADNIENIE

R. M.oskarżona została o to, że w okresie od 20 marca 2008r. do grudnia 2008r. daty bliżej nieustalonej w J.woj. (...)działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru przywłaszczyła powierzone jej mienie w postaci pieniędzy w kwocie 3655 zł pochodzące z przyjętych wpłat za obowiązkowe ubezpieczenie OC działając na szkodę Towarzystw Ubezpieczeniowych(...)S.A. i (...)S.A. oraz dwunastu osób fizycznych, a to:

1. w dniu 20.03.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 299 zł

pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC

pojazdu B.nr rej. (...)należącego do A.

O.

2. w dniu 11.04.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 355 zł

pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC

pojazdu S.nr rej.(...)należącego do Z.

R.

3. w dniu 15.04.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 214 zł

pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC

pojazdu V.o nr rej. (...)należącego do

T. L.

4. w dniu 08.05.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 313 zł

pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC

pojazdu R.nr rej. (...)należącego do L.

J.

5. w dniu 13.05.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 431 zł
pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC
pojazdu V.nr rej.(...)należącego do
P. T.

6. w dniu 14.05.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 245 zł
pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC
pojazduO.nr rej. (...) należącego do J.
B.

7. w dniu 21.05.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 402 zł
pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC
pojazduO.nr rej. (...)należącego do A.
T.

8. w dniu 18.08.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 348 zł
pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC
pojazdu V.nr rej. (...)należącego do
D. S.

9. w dniu 10.10.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 168 zł
pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC
pojazduF. (...)nr rej. (...)należącego do G.
S.

10. w dniu 16.10.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 215 zł
pochodzące z wpłaty II raty za obowiązkowe ubezpieczenie OC
pojazdu P. (...)nr rej. (...)należącego do A.
K.

11. w dniu 16.10.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 236 zł
pochodzące z wpłaty za obowiązkowe ubezpieczenie OC
pojazdu Ż.nr rej. (...)należącego do R.
K.

12. w dniu 20.10.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 214 zł
pochodzące z wpłaty II raty za obowiązkowe ubezpieczenie OC
pojazdu V.o nr rej. (...)należącego do
T. L.

13. w dniu 24.12.2008r. przywłaszczyła pieniądze w kwocie 215 zł
pochodzące z wpłaty II raty za obowiązkowe ubezpieczenie OC
pojazdu P.nr rej.(...)należącego do M.
W.

tj. o przestępstwo z art.284 § 2 kk w zw. z art. 12 kk.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie wyrokiem z dnia 26 listopada 2013r. sygn. akt II K 644/12 orzekł co następuje:

I. oskarżoną R. M. uznał za winną popełnienia czynu zarzucanego jej aktem oskarżenia opisanego w części wstępnej wyroku stanowiącego przestępstwo z art.284 § 2 kk w zw. z art. 12 kk i za czyn ten na podstawie art. 284 § 2 kk wymierzył jej karę 10 miesięcy pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 69 § l i 2 kk, art. 70 § l pkt l kk wykonanie wymierzonej oskarżonej R. M. kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 3 lata;

III. na podstawie art.33 § l, 2 i 3 kk wymierzył oskarżonej R. M. karę grzywny w wymiarze 40 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na 20 złotych;

IV. na podstawie art. 72 § 2 kk zobowiązał oskarżoną R. M.do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego G.S.A w W.kwoty 402 złotych w terminie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się niniejszego wyroku;

V. na podstawie art.41 § 2 kk w zw. z art. 43 § l kk orzekł wobec oskarżonej R. M. środek karny w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z pośrednictwem ubezpieczeniowym na okres l roku;

VI. na podstawie art.627 kpk, art. 2 ust. l pkt 3 i art.3 ust. l ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonej R. M. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe obejmujące wydatki w kwocie 246,19 złotych i opłatę w kwocie 340 złotych.

Na podstawie art. 444 kpk obrońca oskarżonej zaskarżył powyższy wyrok w całości na korzyść oskarżonej.

Na podstawie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt l i 3 kpk wyrokowi temu zarzucił:

1. obrazę prawa materialnego tj. art. 12 kk przez błędne przyjęcie, że zachowanie oskarżonej stanowiło czyn ciągły w sytuacji gdy większość poszczególnych zachowań wyczerpywało co najwyżej znamiona wykroczeń, określonych w art 110 kw, a ich karalność uległa przedawnieniu,

2. mogący mieć wpływ na treść orzeczenia błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, polegający na przyjęciu, że oskarżona miała zamiar dokonać przywłaszczenia gotówki pochodzącej z wpłat składek ubezpieczeniowych, w sytuacji gdy mogła tymi środkami bez żadnych ograniczeń dysponować i pobierać należną jej prowizję, przy spłaceniu wynikających stąd niedoborów, a także przez błędną ocenę społecznej szkodliwości zarzucanego czynu.

Na podstawie art. 427 § l kpk i art. 437 § 2 kpk obrońca oskarżonej wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej od

popełnienia zarzucanego jej przestępstwa albo o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Jędrzejowie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonej jawi się jako oczywiście bezzasadna. Oznacza to, że brak jest argumentów do uznania podniesionych w niej zarzutów jak również uwzględnienia sformułowanych wniosków.

Kontrolna analiza przedmiotowej sprawy wraz z pisemnym uzasadnieniem wyroku jednoznacznie potwierdziła prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego. Zgromadzony został przez Sąd Rejonowy kompletny materiał dowodowy niezbędny do wydania trafnego orzeczenia. Zebrany materiał dowodowy poddany został kompleksowej ocenie zgodnie z zasadą swobodnej oceny z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego tj. w oparciu o naczelną zasadę prawa procesowego sformułowaną w art. 7 kpk.

W sposób wnikliwy i wyczerpujący przedstawiona została analiza zgromadzonego materiału dowodowego, którą w pełni podzielił Sąd Okręgowy.

Byt czynu przypisanego oskarżonej R. M. jak również jego kwalifikacja nie budzą wątpliwości.

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeanalizował we wzajemnym odniesieniu zeznania świadków, wyjaśnienia oskarżonej jak i dowody z dokumentów. W sposób precyzyjny i prawidłowy począwszy od ustalenia zakresu prowadzonej działalności gospodarczej przez oskarżoną poprzez wskazanie kontaktów z kolejnymi klientami Sąd Rejonowy ustalił mechanizm działania oskarżonej.

W pełni zgodzić należy się z dokonaną przez Sąd I instancji oceną zeznań świadków jak i wyjaśnień złożonych przez oskarżoną. W zakresie zeznań świadków w pełni trafnie wskazał, iż pochodzą one od osób, które nie miały żadnego interesu w obciążaniu oskarżonej, i co należy podkreślić nie są kwestionowane. W zakresie oceny wyjaśnień oskarżonej R. M. prawidłowo miał na uwadze Sąd Rejonowy ich ewolucję. Jednakże ich zestawienie z uznanymi za wiarygodne zeznaniami świadków jak i dowodami z dokumentów pozwoliło w sposób uzasadniony stwierdzić, iż prymatem wiarygodności można obdarzyć jedynie te wyjaśnienia, w których przyznała, że przywłaszczyła pieniądze i przeznaczyła je na własne potrzeby jak i przyznała, że wydawała klientom wnioski, które nie były polisami ubezpieczeniowymi i wystawiała dokumenty KP.

Podnoszone przez obrońcę oskarżonej zarzuty stanowią wyraz jednostronnej, ukierunkowanej na uwolnienie od odpowiedzialności oskarżonej R. M. interpretacji dokonanych ustaleń faktycznych. W żaden sposób nie mogły one zostać zaakceptowane.

Bezpodstawny jest podnoszony przez obrońcę oskarżonej zarzut błędu w ustaleniach faktycznych mający polegać na bezpodstawnym przyjęciu przez Sąd Rejonowy, że oskarżona miała zamiar dokonać przywłaszczenia gotówki pochodzącej z wpłat składek. Stanowisko skarżącego w sposób całkowicie nieuzasadniony opiera się na stwierdzeniu, iż oskarżona mogła bez żadnych ograniczeń dysponować środkami finansowymi pochodzącymi z pobieranych składek ubezpieczeniowych i miała prawo pobierać z tych środków własną należną jej prowizję. Nie można jednak w sposób tak wybiórczy i ograniczony analizować zachowania oskarżonej. Bezsprzecznie oskarżona pobrała składki za ubezpieczenie OC od pokrzywdzonych i nie przekazał ich do ubezpieczyciela. Słusznie wskazał Sąd Rejonowy, iż logiczne było, że powinna pobrane składki

przekazać jeśli nie następnego dnia to w jak najkrótszym czasie czego jednak nie uczyniła.

Znamiennym dla oceny zachowania pozostaje jednak fakt, iż zatrzymywała ona pieniądze wpłacone z tytułu składek ubezpieczenia OC i utrzymywała ten stan zapewniając pokrzywdzonych którzy się do niej zgłaszali, iż pieniądze przekazała, a zaistniałe problemy wynikają z nieprawidłowości po stronie ubezpieczyciela . Fakt ten dobitnie świadczy o tym, iż oskarżona chciała zatrzymać otrzymane od klientów pieniądze mimo, iż nie posiadała do tego tytułu prawnego. Ponadto jak słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy oskarżona przyjmując składki wydawał druki Kp opatrzone nieczytelnym podpisem i nie zawsze pieczęcią oraz nie wydawała pokrzywdzonym polis ubezpieczeniowych. Właśnie z wydaniem polis wiązałaby się konieczność rozliczenia oskarżonej z A. K., do którego oskarżona nie dążyła i zapewniała wpłacających o dostarczeniu polis w późniejszym terminie. Taki sposób działania oskarżonej, przede wszystkim dokumentowania przyjmowanych składek dobitnie świadczy o zamiarze przywłaszczenia powierzonych jej pieniędzy. W żaden sposób nie można tłumaczyć działania oskarżonej niedoskonałością bądź wadliwością sytemu rozliczeń w ramach prowadzonej przez nią działalności.

Bezpodstawny jest także zarzut obrońcy oskarżonej dotyczący obrazy prawa materialnego tj. art. 12 kk przez błędne przyjęcie, że zachowanie oskarżonej stanowiło czyn ciągły w sytuacji gdy większość poszczególnych zachowań wyczerpywało co najwyżej znamiona wykroczeń.

Jednoczynowa koncepcja czynu ciągłego z art. 12 kk zakłada podjęcie dwóch lub więcej zachowań w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru. Wykluczone jest zatem ich kwalifikowanie na podstawie samych przedmiotowych znamion zachowań jednostkowych. Nie można z czynu popełnionego z góry powziętym zamiarem wyizolować odrębnego zachowania i poddać go odrębnej ocenie, gdyż taki zabieg prowadzi do zatracenia istoty czynu ciągłego, na który właśnie takie zachowania, dokonane z wyżej wymienionym zamiarem i w krótkich odstępach czasu, się składają. Podlegają one jednej karnoprawnej ocenie, jako jedno przestępstwo, popełnione w warunkach art. 12 kk.(por. wyrok SN z 17.10.2013r. sygn. akt IV KK 147/13).

Najistotniejsze znaczenie dla przyjęcia czynu ciągłego będzie miał element strony podmiotowej a mianowicie z góry powzięty zamiar. Sprawca nie musi przewidywać ilości zdarzeń, ale zakładać podejmowanie ich sukcesywnie, w krótkich odstępach czasu, korzystając z każdej nadarzającej się okazji.

Na gruncie przedmiotowej sprawy oskarżona podejmując działalność gospodarczą w ściśle określonym zakresie miała co najmniej w ogólnym zarysie zamiar popełnienia wszystkich zindywidualizowanych zachowań składających się na czyn ciągły, co wynika chociażby ze sposobu jej działania już w przypadku pierwszego z zachowań jakie złożyło się na czyn ciągły. Wątpliwości nie wzbudza także kryterium czasu w jakim podjęte zostały przez oskarżoną określone zachowania. Krótkie odstępy czasu jako warunek konieczny do skorzystania z instytucji czynu ciągłego oznacza, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym i częścią doktryny prawa karnego odstępy nieprzekraczające kilku miesięcy. Na gruncie przedmiotowej sprawy oskarżona swoich zachowań dokonywał kolejno 20 marca, 11 i 14 kwietnia, 8, 13, 14 i 21 maja, 18 sierpnia, 10, 16 i 20 października oraz 24 grudnia 2008r. Bezsprzecznie więc daty popełnienia określonych zachowań pozwalają na stwierdzenie, iż podjęte były one w krótkich odstępach czasu.

Wprawdzie art. 10 § l kw zakłada możliwość odrębnego skazywania za wykroczenie i za przestępstwo, gdy czyn będący wykroczeniem wyczerpuje jednocześnie znamiona przestępstwa, ale w żadnej mierze nie można tego odnieść do sytuacji, gdy dany czyn, na który składa się kilka zachowań, z których każde wyczerpuje znamiona wykroczenia, ale z uwagi na spełnienie

wymogów określonych w art. 12 kk stanowi jednak jeden czyn zabroniony jako przestępstwo i taktować jednocześnie każde z tych zachowań tworzące łącznie przestępstwo ciągłe także nadal jako wykroczenie. Jeżeli kilka zachowań wyczerpujących jednostkowo znamiona wykroczenia tworzy łącznie jeden czyn zabroniony będący przestępstwem ciągłym, to zachowania te tracą przymiot wykroczeń, a tym samym nie może do nich odnosić się art. l O § l kw gdyż nie chodzi tu już o jeden czyn różnie prawnie oceniany, skoro w aspekcie prawa wykroczeń wchodzi w rachubę kilka odrębnych czynów, a na gruncie prawa karnego tylko jeden, tyle że złożony z kilku zachowań (tak SN w wyroku z 21.10.201 Or. sygn. akt V KK 291/10).

Sąd Okręgowy uznał za uzasadniony i zyskujący aprobatę orzeczony w stosunku do oskarżonej R. M. wymiar kary.

Adekwatnie uwzględnia ona stopień społecznej szkodliwości czynu oraz stopień winy oskarżonej.

Sąd Rejonowy wymierzając oskarżonej karę nie pominął żadnej z okoliczności o charakterze łagodzącym jak i obciążającym i uwzględnił je w sposób właściwy. Trafnie wskazany został fakt niekaralności oskarżonej przed popełnieniem przypisanych jej czynów oraz ustabilizowanego trybu życia czy też umyślny charakter przepisanego jej czynu i wartość przywłaszczonego mienia.

Orzeczona wobec oskarżonej kara 10 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat zapewni realizację jej celów wychowawczych i zapobiegawczych. Nie pozostanie również bez wpływu na kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa.

Zasadnie Sąd Rejonowy orzekł o zastosowaniu wobec oskarżonej środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności. Dotychczasowy tryb życia, warunki i właściwości osobiste pozwalają na sformułowanie wobec niej pozytywnej prognozy kryminologicznej. Zasadnie przyjął Sąd Rejonowy, iż właściwym okresem na jak należy zastosować ten środek będzie okres 3 lat, który w zupełności pozwoli na właściwe oddziaływanie orzeczonej kary i zweryfikowanie postawionej prognozy kryminologicznej.

Sąd Okręgowy zgodził się także ze stanowiskiem Sądu Rejonowego w zakresie orzeczonej kary grzywny w wymiarze 40 stawek dziennych po 20 złotych każda. Niewątpliwe oskarżona działała w celu uzyskania korzyści majątkowej, a realna dolegliwość orzeczonej kary grzywny skutecznie wzmocni represję karną i przyczyni się do realizacji celów zapobiegawczych i wychowawczych kary.

W pełni trafnie orzeczono także środek karny w postaci zakazu prowadzenia dzielności gospodarczej związanej z pośrednictwem ubezpieczeniowym na l rok. Zaakcentowany został w ten sposób aspekt wychowawczy kar i środków karnych. Środek ten przyczyni się do uświadomienia oskarżonej skutków jej zachowania w sferze działalności gospodarczej i do tego czasu zabezpieczy tę sferę przed działaniami oskarżonej.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § l kpk i art. 456 kpk zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 627 kpk i art. 636 § l kpk.

SSO A. Babilon – Domagała SSO K. Sójka SSO K. Sajtyna